fayaba`aV[_D\sa mhNajao kaya?
gaBaa_SayaataIla gaazI (yauToirna fayaba`aV[_D\sa) mhNajao gaBaa_Sayaacyaa iBaMtaIMmaQyao haoNaa%yaa snaayau paoSaI va [tar {]taIMcaI vaaZ Asatao. fayaba`aV[_D\sa caa jarI gaazI Asaa {llaoKa kolaa Asalaa tarI bahutaaMSa vaoLa tyaa saaOmya (kk_raogaaSaI saMbaMiQata nasaNaa%yaa) Asataata. vaOÒkIya pairBaaYaota fayaba`aV[_D\sanaa yauToirna ilaAaomyaaomaaTa Asao saMbaaoQalao jaatao.
fayaba`aV[_D\sacaI vaaZ ekorI Aqavaa pauMjaWyaata (samauhanao) hao{] Saktao. tyaa Aakaranao AgadI lahana mhNajao safrcaMdacyaa baI evaZyaa (ek [McaahUnahI kmaI) ikMvaa d`aXaacyaa fLaevaZyaa (Aaz [Mca Aqavaa tyaahUna AiQak) maaozyaa AsaU Saktaata.
maihlaaMnaI fayaba`aV[_D\sacaI maaihtaI ka kr}na Gyaayalaa hvaI?
yauToirna fayaba`aV[_D\sa +a pa`jananaXama maihlaaMmaQyao maaozyaa pa`maaNaata AaZLNaa%yaa saaOmya gaazI Aahota, parMtau tyaaMcaI naomakI karNao kaoNataI yaacaa SaaoQa AÒapa laagalaolaa naahI. jaovha tyaa AapalaI laXaNao daKavaU laagataata, taovha tyaasah jagaNao Asa+ hao{]na jaatao. fayaba`aV[_D\sa AsaNaa%yaa sava_ca is~ayaaMmaQyao ASaI laXaNao AaZLta naahIta, paNa tyaapaOkI kahIMnaa vaodnaa AaiNa maaisak paaLItaIla AitarWtas~aava yaaMnaa taaoMD Òavao laagatao. fayaba`aV[_D\sa mauLo mau~aaSayaavar daba paDUna vaarMvaar laGavaIlaa jaavao laagaNyaacaa ~aasahI hao{] Saktaao.
fayaba`aV[_D\sa kuNaalaa hao{] Saktaata?
fayaba`aV[_D\sacaa saMBaavya Qaaoka kuNaalaa AsaU Saktaao yaavar AiQak saMSaaoQana saur} Aaho. tarI saQyaa {palabQa Asalaolyaa maaihtaInausaar –
· bahutaaMSa vaoLa, pa`jananaXama is~ayaaMmaQyao fayaba`aV[_D\sacaI vaaZ haotao.
· Aaif`kna Amaoirkna is~ayaaMmaQyao [tar vaMiSak is~ayaaMcyaa taulanaota yaacaI SaWyataa jaasta Asatao.
· Aaif`kna Amaoirkna is~ayaaMmaQyao [tar vaMiSak is~ayaaMcyaa taulanaota fayaba`aV[_D\sa kmaI vayaata haoNyaacaI SaWyataa jaasta Asatao.
· pa`maaNaapaoXaa jaasta vajana AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao [tar is~ayaaMcyaa taulanaota fayaba`aV[_D\sa haoNyaacaa Qaaoka ikMicatasaa jaasta Asataao.
· baaLMtapaNa hao{]na gaolaolyaa is~ayaaMmaQyao fayaba`aV[_D\sa haoNyaacaa Qaaoka kmaI Asataao.
fayaba`aV[_D\sacaI vaaZ kaozo hao{] Saktao?
fayaba`aV[_D\sacaI vaaZ haoNyaacyaa jaagaonausaar DaVWTsa_ tyaaMcao taIna gaTaMta vagaI_krNa krtaata; jasao kI - gaBaa_Sayaacyaa AgadI AstaraKaalaI, gaBaa_Sayaacyaa snaayauMmaQyao, va gaBaa_Sayaacyaa baahorIla baajaUsa. bahutaokda fayaba`aV[_D\sacaI vaaZ gaBaa_Sayaacyaa iBaMtaIMmaQyao haotao. kahI fayaba`aV[_D\sa gaBaa_Sayaacyaa paRYzBaagaavar Aqavaa gaBaa_Sayaacyaa paaokLIta vaaZNaa%yaa dozacyaa AaQaaranao vaaZtaata.
fayaba`aV[_D\sacaI laXaNao kaya Aahota?
bahutaok fayaba`aV[_D\sa kaoNataIca laXaNao daKavaIta naahIta, parMtaU kahI is~ayaaMmaQyao fayaba`aV[_D\samauLo KaalaIla laXaNao idsaU Saktaata –
Fmaaisak paaLIta AitarWtas~aava Aqavaa pa`caMD vaodnaa.
Fdaona maaisak paawyaaMcyaa maQalyaa kaLata rWtas~aava.
FAaoTIpaaoTata Bar}na AalyaasaarKao vaaTNao.
FvaarMvaar laGavaIlaa laagaNao.
Fsamaagamaacyaa vaoLI vaodnaa.
FpaazIta KaalaIla baajaUsa vaodnaa.
Fpa`jananaataIla ADcaNaI, jasao kI – vaMQyatva, ekapaoXaa AiQak vaoLa gaBa_paata haoNao Aqavaa baaLMtapaNaata pa`saRtaIpaUva_ vaodnaaMnaa AkalaI saur}vaata haoNao.
fayaba`aV[_D\sacaI karNao kaya Aahota?
fayaba`aV[_D\sa caI naomakI karNao zamapaNao AjaUnatarI kaoNaasahI saapaDlaolaI naahIta. saMSaaoQakaMcao yaabaabata kahI isaQdaMta Aahota, parMtaU mauKyatvaokr}na, fayaba`aV[_D\sa parsparaMvar ik`yaa krNaa%yaa Anaok GaTkaMcaa eki~ata pairNaama Aahota. ho GaTk saMpa`orkaMSaI saMbaMiQata ([sT^aojaona paataLIcaa pairNaama), AnauvaMiSak (kuTuMbaata caalata Aalaolyaa), vaataavarNaIya Aqavaa yaa taInahI GaTkaMcaa saMyaaoga AsaU Saktaata. fayaba`aV[_D\sa caI naomakI karNao kaoNaIca zamapaNao saaMgau Sakta nasalyaanao AapalyaalaahI tyaaMcaa Aakar vaaZNyaacaI / kmaI haoNyaacaI karNao kLU Sakta naahIta. bavhMSaI fayaba`aV[_D\sa caa Aakar vaaZNyaacaI / kmaI haoNyaacaI SaWyataa rjaaoinavaR$aInaMtar kmaI haotao. parMtaU, ho fayaba`aV[_D\sa AsaNaa%yaa sava_ca is~ayaaMbaabata Karo naahI.
fayaba`aV[_D\sa kk_raogaata pairvaita_ta hao{] Saktaata kaya?
fayaba`aV[_D\sa bahutaok vaoLa saaOmya, Aqavaa kk_raogaaSaI saMbaMiQata nasataata, AaiNa farca Wvaicata (0.1 TWWyaaMhUnahI kmaI vaoLa) kk_raogaata pairvaita_ta haotaata. fayaba`aV[_D\sa Asalyaanao maihlaota gaBaa_Sayaacaa kk_raoga haoNyaacaI SaWyataa vaaZta naahI.
malaa fayaba`aV[_D\sa Asalyaacao zamapaNao ksao kaya kLU Sakola?
jaovha taumhI taumacyaa DaVWTraMnaa gaBaa_Saya, baIjakaoSa (AMDaSaya) va yaaoinamaaga_ yaaMcyaa inayaimata tapaasaNaI BaoTala taovha taumhalaa fayaba`aV[_D\sa Asalyaacao DaVWTr saaMgaU SaktaIla. Anaokda, fayaba`aV[_D\sa iktaI lahana Aqavaa maaozI Aahota +acao vaNa_na DaVWTr tyaaMcaa Aakar taumhI gaBa_QaarNaa kolyaasa haoNaa%yaa taumacyaa gaBaa_Sayaacyaa AakaraSaI taulanaa kr}na saaMgataata. {dahrNaaqa_, taumhalaa Asao saaMigatalao jaa{] Sakola kI, taumacyaa fayaba`aV[_D\sa mauLo taumacyaa gaBaa_Sayaacaa Aakar Aaz AazvaDyaacaI gaBa_QaarNaa JaalaI Asataa haotaao itataka Jaalaa Aaho.
fayaba`aV[_D\sa caI Kaa~aI kr}na GaoNyaasaazI taumacao DaVWTr pa`itamaa caacaNyaa, Aqavaa Sas~aik`yaoivanaa SarIracyaa AMtaBaa_gaataIla “ica
§ AlT^asaa{]MD – ica
§ maVgnaoTIk roJaaonansa [maoijaMga Aqavaa emaAarAaya – cauMbak va roiDAao lahrIMcaa ica
§ Xa-ikrNa – SarIracyaa AMtaBaa_gaata paahNyaasaazI va ica
§ kVT skVna (sauXma inarIXaNa) Aqavaa saITI – pairpauNa_ pa`itamaa imaLivaNyaasaazI vaogavaogawyaa kaonaaMtaUna SarIracaI Anaok ica
fayaba`aV[D\sacaI Kaa~aI kr}na GaoNyaakirtaa pa`itamaa caacaNyaaMvyaitairWta taumhalaa kdaicata Sas~aik`yaocaIhI garja BaasaU Saktao. yaata KaalaIla Sas~aik`yaaMcaa samaavaoSa AsaU Saktaao.
§ laVpa`aoskaopaI – BaUla do{]na kolaI jaaNaarI Sas~aik`yaa, jyaata DaVWTr taumacyaa paaoTalaa baarIksaa Cod krtaata AaiNa Aata fayaba`aV[_D\sa Aahota ka yaacaI paahNaI krNyaakirtaa lahanaSaI naLI saaoDtaata.
§ ihsT^aoskaopaI – yaa Sas~aik`yaota DaVWTr Aata fayaba`aV[_D\sa Aahota ka yaacaI paahNaI krNyaakirtaa kVmaora jaaoDlaolaI ek laaMba naLI yaaonaImaagaa_taUna qaoT gaBaa_Sayaata saaoDtaata va gaBaa_Sayaata salaa[_na Aqavaa kaba_na DayaaVWsaa[_D Bartaata. DaVWTraMbaraobarca r}gNaalaahI gaBaa_Sayaata fayaba`aV[_D\sa caI JaalaolaI vaaZ va samasyaa ihsT^aoskaopaI Óaro dSa_ivalyaa jaataata. naMtar ihsT^aoskaopa kaZUna Taklaa jaataao. ho kama 1 tao daona imanaITaMta haotao. gaBaa_Saya Astaracaa namaunaa GaoNyaasaazI plaaisTkcaI naLI vaaparlaI jaatao.
fayaba`aV[_D\sa var kaya {pacaar Aahota?
taumacyaa fayaba`aV[_D\sa varIla savaao_$ama {pacaarakirtaa taumacyaa DaVWTraMSaI baaolaa. taumhalaa {pacaaraMcaa payaa_ya inavaDNyaasa madta krNyaakirtaa tao Anaok baabaI ivacaarata GaotaIla. tyaapaOkI kahI baabaI KaalaIlapa`maaNao :-
§ taumacyaata fayaba`aV[_D\sa caI kahI laXaNao Aahota ka?
§ taumhasa gaBa_QaarNaa kravayaacaI Aaho kaya?
§ fayaba`aV[_D\sa caa Aakar
§ fayaba`aV[_D\sa cao sqaana
§ taumacao vaya
§ eKaaÒa maihlaosa ekahUna AiQak pa`karcao gaBaa_Saya fayaba`aV[_D\sa AsaNao yaata kahI ivaSaoYa naahI. fayaba`aV[_D caa pa`kar, yaabaraobarca tyaacaa Aakar va tyaacao sqaana yaa baabaI taumacyaa varIla {pacaaraMcaa savaao$ama payaa_ya zrivaNyaavar pairNaama krtaata.
jar taumhaMsa fayaba`aV[_D\sa AsataIla parMtaU tyaapaasaUna kahI ~aasa nasaola, tar taumhalaa kuzlyaahI {pacaaraMcaI garja nasaU Saktao. parMtaU, taumacao DaVWTr inayaimata tapaasaNaIcyaa vaoLI tyaaMcaa Aakar vaaZlaa Aaho kaya yaacaI paahNaI krtaIla.
AaOYaQaaopacaar
jar taumhalaa fayaba``aV[_D\sa AsataIla AaiNa tyaaMcaI saaOmya laXaNao jaaNavata AsataIla, tar taumacao DaVWTr taumhalaa vaodnaaSaamak AaOYaQaaopacaar saucavaU Saktaata. DaVWTraMcyaa ipa`sk`IpSana iSavaaya imaLNaarI dah kmaI krNaarI AaOYaQao, jasao kI, Aayabaupa`aofona, ikMvaa AVisaTaimanaaofona saarKaI [tar vaodnaaSaamako saaOmya vaodnaaMvar vaaparlaI jaa{] Saktaata. vaodnaaMcaI taIva`taa jaasta Asalyaasa yaahUna AaiQak SaiWtaSaalaI AaOYaQao DaVWTsa_ ilahUna do{] Saktaata.
fayaba``aV[_D\sa caa [laaja krNaarI [tar AaOYaQao mhNajao gaaonaVDaoT^aoipana irilaijaMga hamaao_na AVgaaoinasT (GnRHa). hI AaOYaQao fayaba``aV[_D\sacaa Aakar kmaI krtaata. kahI vaoLa tyaaMcaa vaapar Sas~aik`yaocyaa AaQaI fayaba``aV[_D\sacaa Aakar kmaI krNyaakirtaa kolaa jaataao, jyaayaaogao tyaaMnaa kaZUna TakNao saulaBa haotao. duYpairNaamaaMmaQyao {YNataocaa {d`ok, naOraSya, Jaaopa na yaoNao, laOMigak Aavaoga kmaI haoNao AaiNa saaMQaoduKaI yaaMcaa samaavaoSa haotaao. saMpa`ork-ivaraoQaI GaTk, jasao kI imafoipa`sTaona yaa naavaanao AaoLKalao jaaNaaro AaOYaQa, ho doKaIla fayaba``aV[_D\sacaI vaaZ qaaMbavaU Saktao Aqavaa vaaZIcaa vaoga kmaI kr} Saktao. hI AaOYaQao kovaL fayaba``aV[_D\sacyaa vaodnaaMpaasaUna taatpaurtaa Aarama dotaata va taumhI AaOYaQaaopacaar qaaMbavalao Asataa fayaba``aV[_D\sa paunha vaaZNyaasa saur}vaata haotao.
Sas~aik`yaa
jar taumhalaa maQyama Aqavaa taIva` svar}paacyaa vaodnaaMsah fayaba``aV[_D\sa AsataIla tar Sas~aik`yaa ha tyaaMcyaavarIla {pacaaracaa savaao$ama maaga_ AsaU Saktaao.
§ maayaaomaoWTaomaI – gaBaa_SayaataIla inaraogaI paoSaI na Gaotaa fayaba``aV[_D\sa kaZNyaacaI Sas~aik`yaa. hI ik`yaa Salya ivaSaard (saja_na) Anaok pa`karo kr} Saktaata. taI (paaoTacyaa Codasah kolaI jaaNaarI) maaozI Sas~aik`yaa Aqavaa ikrkaoL svar}paacaI Sas~aik`yaa hI AsaU Saktao. fayaba``aV[_D\sa caa pa`kar, Aakar va sqaana yaavar}na kaoNatyaa pa`karcaI ik`yaa krayacaI ho zrivalao jaa[_la. yaa Sas~aik`yaocyaa ivaivaQa pa`karaMivaYayaI taumacyaa DaVWTraMSaI baaolaa.
§ ihsToroWTaomaI – gaBaa_Saya kaZNyaacaI Sas~aik`yaa. hI Sas~aik`yaa gaBaa_SayaataIla fayaba``aV[_D\sa baro krNyaacaa ekmaova Kaa~aIcaa maaga_ Aaho. jaovha maihlaocao fayaba``aV[_D\sa laaMba AsataIla, ikMvaa italaa AitarWtas~aava haota Asaola AaiNa taI rjaaoinavaR$aIcyaa javaLpaasa Asaola Aqavaa itacaI rjaaoinavaR$aI {laTUna gaolaI Asaola AaiNa italaa Apatyapa`aptaIcaI garja nasaola ASaa vaoLI hI Sas~aik`yaa kolaI jaatao. ihsToroWTaomaIcao tyaataIla BaodkpaNaacyaa vaOivaQyaanausaar Anaok pa`kar Aahota. kahIvaoLa, jar fayaba``aV[_D\sa laaMba AsataIla tar maihlaolaa ASaa ihsToroWTaomaIcaI garja Asatao jyaata paaoT CodUna gaBaa_Saya kaZavao laagatao. jar fayaba``aV[_D\sa lahana AsataIla tar, saja_nalaa paaoTalaa Cod GaoNyaa eovajaI yaaoinamaagaa_ÓarohI gaBaa_Sayaapaya_Mta paaocaNao SaWya haotao.
§ enDaomaoiT^Ala AVblaoSana? gaBaa_Sayaacyaa AMtaBaa_gaataIla Astar naYT kolao jaatao. yaa Sas~aik`yaonao AitarWtas~aava AaTaoWyaata AaNataa yaotaao, paNa BaivaYyaata maihlaolaa Apatyapa`aptaI hao{] Sakta naahI.
§ maayaaoilaisasa? yaa ik`yaota fayaba``aV[_D\sanaa rWtapaurvaza krNaa%yaa rWtavaaihnyaa naYT krNyaasaazI paaoTavar lahanasaa Cod Gao{]na gaBaa_Sayaata ivaÒuta\Baairta sau[_ sarkvalaI jaatao.
yauToirna fayaba`aV[_D embaaolaayaJaoSana (yauef[)
yauToirna fayaba`aV[_D embaaolaayaJaoSana (yauef[) ASaI {pacaarpaÔtaI Aaho jaI gaBaa_Saya va fayaba``aV[_D\sanaa rWtapaurvaza krNaa%yaa rWtavaaihnyaa taaoDtao jyaamauLo tyaaMcaa Aakar GaTtaao. yauef[ hI ihsToroWTaomaI va maayaaomaoWTaomaIlaa pa`BaavaI payaa_ya zrta Aaho. baro haoNyacaa kalaavaQaI taulanaonao kmaI AsaUna, yaa Sas~aik`yaaMpaoXaa rWta badlaavao laagaNyaacaa QaaokahI kmaI Aaho. Anaok maihlaaMvar yauef[ kr}na Gaotaata va tyaaca idvaSaI GarIhI jaataata. yaata {pacaar kolyaa gaolaolyaa fayaba``aV[_D\sa maQyao saMsaga_ haoNyaacaa ikMicatasaa Qaaoka Asataao, parMtaU tyaavar pa`itajaOivako do{]na {pacaar kolao jaataata. AlaIkDIla AByaasaaÓaro Asao saUicata kolao gaolao Aaho kI yauef[ paScaata\ bahutaaMSa fayaba``aV[_D\sacaI paunavaa_Z haota naahI, Aqaa_ta yaabaabata dIGa_maudtaIcyaa naaoMdIcaI garja Aaho.
yauef[nao sava_ca fayaba``aV[_D\sa var {pacaar kolao jaa{] Sakta naahIta. fayaba``aV[_D\sa yaa {pacaaraMnaa yaaogya taao pa`itasaad dotaIla yaacaI Kaa~aI kr}na GaoNyaasaazI sava_ca r}gNaaMcaI pa`qama AlT^asaa{]MD Aqavaa emaAarAaya tapaasaNaI krNao jar}rIcao Aaho. DaVWTraMnaI yauef[ krNyaasaazI ikrNaaotsaar taj&aaMnaa maQyasqa mhNaUna paacaarNa kolao haotao. yauef[ kirtaa savaao$ama {maodvaar ASaa maihlaa Aahota, jyaaMnaa:
§ fayaba``aV[_D Tyaumar AsaUna tyaamaULo AitarWtas~aava Aaho.
§ fayaba``aV[_D Tyaumar AsaUna tyaamaULo vaodnaa Aqavaa mau~aaSaya ikMvaa gaud\Óaravar daba Aaho.
§ ihsToroWTaomaI krNyaacaI [cCa naahI.
§ BaivaYyaata Apatyapa`aptaIcaI [cCa naahI.
kahIvaoLa yauef[ paScaata\, fayaba``aV[_D\sacaa rWtapaurvaza qaaMbavaNyaakirtaa tyaata saaoDlaolao kNa AMDaSayaata (baIjakaoSa) jaa{]na paaocataata. qaaoDyaa maihlaaMmaQyao, AMDaSaya tyaanaMtar taatkailak Aqavaa kayamasvar}paI kaya_ krNao baMd krtao. jarI saMSaaoQak jaaNataata kI yauef[ kSaa pa`karo AMDaSayaacyaa kayaa_var pairNaama krtao, tarI yauef[ pa`jananaavar naomaka kaya pairNaama krtao yaaivaYayaI tao zama naahIta. jar taumhalaa BaivaYyaata Apatyapa`aptaIcaI [cCa Asaola, tar taumhI taumacyaa DaVWTraMSaI yaa lahanaSaa, parMtau yauef[mauLo inaiScata AsaNaa%yaa AkalaI rjaaoinavaR$aIcyaa QaaoWyaasaMbaMQaI baaolauna Gaotalao paaihjao. gaBaQaarNaocyaa kaLataIla gauMtaagauMta vaaZtao kaya, ho saMSaaoQakaMnaa jaaNaUna GaoNyaasaazI farca qaaoDyaa maihlaa yauef[ paScaata gaBa_vataI Jaalyaa Aahota.
eWsaAVblaoT? 2000 pa`NaalaI
eWsaAVblaoT? 2000 ho ek vaOÒkIya {pakrNa Aaho jyaata cauMbakIya Anaunaad pa`itamaa (maVgnaoTIk roJaaonansa [maoja) maaga_diSa_ta ekvaTlaolyaa Ea`vaNaataIta QvainalahrI (AlT^asaa{]MD) caa vaapar gaBaa_SayaataIla fayaba``aV[_D\sacaa vaoQa GaoNao va tyaaMnaa naYT krNao yaasaazI kolaa jaataao. ho yaM~a ASaa maihlaaMvar {pacaaraMcyaa {ÕoiSata Aaho, jyaaMnaa Apatyapa`aptaI JaalaI Aaho Aqavaa BaivaYyaata gaBa_QaarNaa kravayaacaI naahI. eWsaAVblaoT? 2000 hI ek A-Baodk Sas~aik`yaa Aaho. hI gaBaa_Saya sauTo krtao AaiNa maayaaomaoWTaVmaI, ihsToroWTaVmaI, saavaQa pa`taIXaa, saMpa`ork icaiktsaa Aqavaa yauToirna fayaba`aV[_D embaaolaayaJaoSana (yauef[) laa payaa_ya Aaho.
eWsaAVblaoT daona pa`NaalaIMcaa saMyaaoga Aaho. r}gNaacaI SarIrrcanaa tapaasaNyaakirtaa, {pacaar kolyaa jaaNaa%yaa fayaba``aV[_D\sa {]taIMcao Aakarmaana maapaNyaakirtaa AaiNa {YNataa idlyaavar gaBaa_Saya {]taIMcao taapamaana inayaMi~ata krNyaakirtaa cauMbakIya Anaunaad pa`itamaa (maVgnaoTIk roJaaonansa [maoijaMga – emaAarAaya) yaM~a, AaiNa ekvaTlaolyaa Ea`vaNaataIta QvainalahrI (AlT^asaa{]MD) caa Jaaota, jaao {cca vaarMvaairtaocyaa va {cca {]jao_cyaa QvainalahrIMcaa vaapar kr}na fayaba``aV[_D\sa {]taI taapaivataao AaiNa naYT krtaao.
प्रकरण २ रे : फायब्रॉइड्स चे प्रकार
fayaba`aV[_D\sacao pa`kar
fayaba`aV[_D\sacao sqaana (saaobatacaI AakRtaI paaha), jao tyaaMcaI laXaNao (Asalyaasa) AaiNa tyaaMcaa {pacaar ksaa kravaa yaavar pairNaama krtao; yaavar}na tyaaMcao vagaI_krNa kolao jaatao. gaBaa_Sayaacyaa paaokLItalao fayaba`aV[_D\sa ([MT^akVivhTI maayaaomaasa) bahutaokda daona paawyaaMmaQaIla rWtas~aavaasa (maoT^ao%hVigayaa) karNa zrtaata AaiNa pauYkLda taIva` paoTko yaoNyaasa karNa zrtaata. saudOvaanao, ho fayaba`aV[_D\sa saamaanyata: “ihsToraoskaoipak irsaoWSana” yaa paÔtaInao saulaBataonao kaZlao jaa{] Saktaata, jaI yaaoinamaagaa_paaSaI Asalaolyaa gaBaa_Sayaacyaa mauKaaÓaro icarfaDIcyaa AavaSyaktaoiSavaaya kolaI jaa{] Saktao.
sabamyauksa maayaaomaasa ho AMSata: paaokLIta AaiNa AMSata: gaBaa_Sayaacyaa paaokLIta Asataata. ho doKaIla daona paawyaaMmaQaIla rWtas~aavaa[taWyaaca ~aasadayak AsaNaa%yaa Asa+ maaisak paaLI s~aavaasa (maonaao%hVigayaa) karNa zrtaata. yaaMcyaapaOkI doKaIla kahIM ihsToraoskaoipak irsaoWSana nao kaZlao jaa{] Saktaata.
[nT^amyaurla maayaaomaasa ho gaBaa_Sayaacyaa iBaMtaIta Asataata, AaiNa Aakaranao sauXmakaya tao d`aXafLaevaZo maaozo AsaU Saktaata. yaaMcyaapaOkI Anaok Aakaranao laXaNaIya vaaZta naahIta taaovar kuzlyaahI ~aasaalaa karNa zrta naahIta. yaaMcyaa [laajaacao Anaok payaa_ya Aahota, parMtaU bahutaokda tyaaMcyaavar kuzlyaahI [laajaacaI garja Baasata naahI.
sabaisarsa maayaaomaasa ho gaBaa_Sayaacyaa baa+ iBaMtaIvar Asataata. fayaba`aV[_D kdaicata gaBaa_SayaaSaI dozanao jaaoDlaolaa AsaU Saktaao (ipaDMWyaulaoToD maayaaomaa). jaaovar ho laaMba vaaZta naahIta taaovar sahsaa yaaMcyaavar {pacaaraMcaI garja paDta naahI, parMtaU tyaaMnaa paIL paDUna tyaamauLo vaodnaa hao{] Saktaata. fayaba`aV[_D caa ha pa`kar laVpa`aoskaopaInao kaZUna TakNyaasa savaa_ta saulaBa Aaho.
gaBaa_SayaataIla paVraiJaTIk (parjaIvaI pa`aNyaasaarKao) fayaba`aV[_D\sa ho Wvaicata AaZLNaaro ilaAaomaayaaomaasacao pa`kar AsaUna jaovha fayaba`aV[_D\sacyaa gaazI dusa%yaa Avayavaasa icakTUna Gaotaata taovha tyaaMcaI vaaZ haotao.
प्रकरण ३ रे : मायोमेक्टॉमी
maayaaomaoWTaVmaI: fayaba`aV[_D\sa kaZUna TakNao:
ek Apavaad vagaLtaa, maayaaomaoWTaVmaImaQyao gaBaa_Sayaata Cod GaoNao va ek Aqavaa AiQak fayaba`aV[_D\sa kaZUna TakNao yaaMcaa samaavaoSa haotaao. jar fayaba`aV[_D dozavar Asaola (AaQaarlaolaa) tar doz kapaNyaasaazI gaBaa_Sayaalaa Cod GaoNyaacaI garja Baasata naahI. gaaz (maayaaomaa) gaBaa_Sayaacyaa paRYzBaagaavar Asataanaacaa Apavaad vagaLtaa, gaBaa_Saya TaWyaanaMtarcyaa jaKamaosah baro haotao. maayaaomaoWTaomaI kSaI kolaI jaatao yaatalyaa mah$vaacyaa BaodaMmaQyao gaBaa_Sayaavar kolyaa jaaNaa%yaa Sas~aik`yaocyaa paÔtaIcaa samaavaoSa Aaho.
maayaaomaoWTaVmaI : 1) AVbDaVimanala maayaaomaoWTaVmaI (laVparaoTaVmaI)
2) laVparaoskaoipak maayaaomaoWTaVmaI
3) ihsToraoskaoipak maayaaomaoWTaVmaI Aqaa_ta ihsToraoskaopaIcyaa saahayyaanao gaaz kaZUna TakNao
laVparaoTaVmaImaQyao gaBaa_Sayaapaya_Mta paaocaNyaasaazI paaoTacaa Cod Gaotalaa jaataao. yaamauLo haoNaara fayada mhNajao maaozI gaaz tvairta kaZUna Taktaa yaotao. ivaSaard (saja_na) gaBaa_Sayaapaya_Mta paaocaU Saktaata, jyaamauLo gaBaa_Sayaacyaa AavarNaata Kaaolavar AsaU SakNaa%yaa gaazIcaIhI jaagaa inaiScata krNyaasa madta haotao. gaBaa_Sayaapaya_Mta paaocaNyaacaI Xamataa gaBaa_Saya baro krNao saulaBa krtao. laVparaoTaVmaIcaa taaoTa mhNajao yaata paaoTacaa Cod Gaotalaa jaataao. maaJyaa Anaok r}gNa, jyaaMcyaavar hI Sas~aik`yaa kolaI Aaho, tyaaMnaI r}gNaalayaata daona ra~aI vyataIta kolyaa Aahota, AaiNa javaLpaasa caar AazvaDyaanaMtar tyaa kamaavar partalyaa Aahota.
kahI gaazI laVparaoskaopaInao doKaIla kaZlyaa jaa{] Saktaata. laVparaoskaopa hI baoMbaIÓaro paaoTata saaoDlaI jaaNaarI duiba_Na Aaho. [tar {pakrNao paaoTacyaa AavarNaavar svataM~a Cod Gao{]na Aata saaoDlaI jaataata. Anaok gaazI laVparaoskaopaInao kaZlyaa jaa{] Saktaata; jaovha gaazI dozavar Asataata Aqavaa paRYzBaagaacyaa javaL Asataata taovha Asao krNao AiQak saulaBa Asatao. ekda fayaba`aV[_D\sa kaZlao kI tao yaa kayaa_kirtaa Kaasa yaaojalaolyaa Anaok {pakrNaaMpaOkI ekanao lahana taukDyaaMmaQyao kapalao jaa{]na kaZlao jaataata. laVparaoskaoipak maayaaomaoWTaVmaIcaa fayada Asaa kI hI bahutaokda baa+r}gNa ivaBaagaata kolaI jaatao va laVparaoTaVmaI paoXaa jalad raogamauWtataa dotao. lahana Aakaracaa Cod, kmaI vaodnaa, jalad raogamauWtataa va paoSaIMcaa gauMtaa inamaa_Na haoNyaacaI SaWyataa kmaI AsaNao ho laVparaoskaopaIcao fayado Aahota. yaataIla gaOrsaaoyaIMpaOkI ek mhNajao navanavaIna saaQanaaMmauLo yaata sauQaarNaa haota AsalaI tarI maaozo fayaba`aV[_D\sa paaoTataUna kaZNyaasaazI laagaNaara AiQakcaa vaoL. ivaSaard pa`tyaXapaNao gaBaa_Sayaapaya_Mta paaocaU Sakta naahI, yaastava lahana gaazI SaaoQaNao va tyaaMnaa kaZUna TakNao AiQakca AvaGaD haotao. Anaok lahana gaazI Asalyaasa laVparaoskaopaIta eKaadI gaaz kaZayacaI rahUna jaaNyaacaa Qaaoka Asataao. yaaiSavaaya, maihlaolaa maayaaomaoWTaVmaInaMtar gaBa_QaarNaocaI [cCa Asaola, taoqao pa`Sna Aaho kI gaBaa_Saya laVparaoskaopaÓaro [taWyaa sauisqataIta krtaa yao
laVparaoskaopaÓaro Anaok gaazI kaZtaa yao
(hI mah$vaacaI baaba laXaata AsaU Òa kI gaaz kaZNyaasaazI kaoNatyaahI paÔtaIcaI inavaD kolaI tarI tyaata naohmaIca Asa+ rWtas~aavaacaa Qaaoka Asataaoca AaiNa ASaa vaoLI laVparaoTaVmaIcaI garja BaasaU Saktao AaiNa AatyaMitak GaTnaota kahI pa`saMgaI taumacao gaBaa_Saya doKaIla kaZavao laagau Saktao (ihsToroWTaomaI), yaastava taumacao DaVWTr naohmaIca taumhI jaovha maayaaomaoWTaVmaI kirtaa daKala haotaa tyaacavaoLI ihsToroWTaomaI kirtaa doKaIla taumacaI saMmataI Gao{]na zovataata.)
taumacyaa s~aIraogataj&aaMSaI yaasaMbaMQaI baaolaa.
प्रकरण ४ थे : हिस्ट्रोस्कोपिक मायोमेक्टॉमी
ihsToroskaoipak maayaaomaoWTaVmaI: ihsToraoskaopaInao gaazI kaZUna TakNao
sabamyauksa va [nT^akVivhTI maayaaomaasa (icakT va paaokLItaIla gaazI) bahutaokda gaBaa_Sayaacyaa mauKaataUna irsaoWTaoskaopa naavaacao {pakrNa vaapar}na kaZlyaa jaataata. irsaoWTaoskaopa ha taaraMcyaa vaoTaowyaacaa samaavaoSa Asalaolaa ek ivaSaoYa pa`karcaa ihsToraoskaopa Aaho jyaata {cca vaarMvaairtaocyaa ivaÒuta {]jaa_ vaapar {]taI kapaNao Aqavaa gaaozvaNao yaa saazI kolaa jaataao. Cod na GaotaahI Avayavaacyaa AMtaBaa_gaata Sas~aik`yaa krtaa yaavaI yaakirtaa yaacaa ivakasa mau~aaSaya va paur}YaaMcyaa pa`aosToT ga`MqaIMvar Sas~aik`yaa krNyaasaazI paÑaasa vaYaa_MpauvaI_ krNyaata Aalaa AaiNa Aataa tyaamauLo ihsToroskaoipak maayaaomaoWTaVmaI doKaIla SaWya JaalaI Aaho.
ihsToraoskaopaInao gaazI kSaa pa`karo kaZUna Taklyaa jaataata?
naohmaIcyaa ihsT^aoskaopa pa`maaNaoca irsaoWTaoskaopa gaBaa_Sayaacyaa mauKaataUna Aata saaoDlaa jaataao. ha gaBaa_Sayaacyaa mauKaataUna jaata Asalyaanao Cod GaoNyaacaI garja Baasata naahI. irsaoWTaoskaopanao kolaI jaaNaarI {pacaar pa`ik`yaa baa+r}gNa Sas~aik`yaa kond`a saarKyaa kaya_kXaata kolaI jaatao. ho kahI vaoLa {pacaaracyaa jaagaI BaUla do{]na SaWya Asatao, parMtaU bahutaok is~ayaa saMpaUNa_ BaUlaIKaalaIca jaaNao pasaMta krtaata.
{]taI kaZNyaasaazI (jasao kI fayaba`aV[_D\sa Aqavaa maaozo paaVilapsa) naohmaIcyaa {pakrNaaMpaoXaa irsaoWTaoskaopa AitaSaya jaasta kaya_Xama Aaho. yaa karNaastava, irsaoWTaoskaopacaa vaapar yaacyaa vaaparasaMbaMQaI pa`iSaXaNa Gaotalaolyaa va yaacaa inayaimata vaapar krNaa%yaa DaVWTraMkDUnaca kolaa jaayalaa hvaa.
irsaoWTaoskaopaÓaro pa`tyaXa fayaba`aV[D kaZtaanaacao dRSya
AapaNa irsaoWTaoskaopaÓaro gaBaa_Sayaata baGata Aahaota. Aapalyaasa idsaU Saktao kI eka maaozyaa fayaba`aV[Dnao gaBaa_SayaacaI paaokLI vyaapalaI Aaho. fayaba`aV[_DpaaSaI irsaoWTaoskaopacao taIXNa vaoTaoLo zovalao AsaUna tao fayaba`aV[_Dcao taukDo kapaNyaasa isaÔ Aaho. ho taukDo gaBaa_Sayaacyaa mauKaaÓaro baahor kaZlao jaataata.
fayaba`aV[D kaZlyaanaMtar gaBaa_SayaacaI paaokLI
fayaba`aV[D paUNa_paNao kaZlao gaolao Aaho. fayaba`aV[_DmauLo JaaklaI gaolaolaI gaBaa_Saya paaokLI Aataa idsaU Saktao Aaho.
प्रकरण ५ वे : मायोमेक्टॉमी चे फायदे
maayaaomaoWTaVmaI cao fayado kaya Aahota?
maayaaomaoWTaVmaI hI maayaaomaasa varIla ekmaova Sas~aik`yaa {pacaar paÔta Aaho jaI pa`jananaXamataa kayama zovatao. yauToirna AaT_ir emmaaoibalaayaJaoSana (yaue[_) paScaata\ gaBa_QaarNaomaQaIla sauriXatataa AjaUna inaiva_vaadpaNao isaÔ JaalaolaI naahIya AaiNa ihsToroWTaomaI paScaata\ gaBa_QaarNaa ASaWya Aaho. yaue[_ paScaata\ fayaba`aV[_D\sacyaa Aakarmaanaata sarasarI 50 % GaT haotao, jaovha kI maayaaomaoWTaVmaIta fayaba`aV[_D\sa kaZlao jaata Asalyaanao tao paUNa_ta: naahIsao haotaata.
gaBaa_Sayaacyaa sava_saaQaarNa kaya_XamataocaI paunapa`a_ptaI kr}na doNao ha maayaaomaoWTaomaIcaa hotaU Aaho. ekda fayaba`aV[_D\sa kaZlao kI, AitarWtas~aava va dabaasaarKaI laXaNao kmaI haotaata Aqavaa paUNa_ta: naahISaI haotaata.
maayaaomaoWTaVmaI cao taaoTo kaya Aahota?
fayaba`aV[_D\sa paunha hao{] Saktaata. kaZlao gaolaolao fayaba`aV[_D\sa paunha {d\Bavata nasalao tarI maagao raihlaolao fayaba`aV[_D\sa vaaZU Saktaata AaiNa navaIna inamaa_Na hao{] Saktaata. kQaIkQaI gaBaa_Sayaata ek ikMvaa AgadI kmaI maaozo fayaba`aV[_D\sa Asataata ASaa vaoLI tyaaMcyaa paunha {d\BavaNyaacaI SaWyataa kmaI Asatao. yaa{laT, gaBaa_Sayaata Anaok lahana fayaba`aV[_D\sa Asataanaa tao paunha {d\BavaNyaacaa Qaaoka AiQak Asataao, karNa sava_ca AitaSaya lahana fayaba`aV[_D\sa SaaoQaNao ASaWya AsaU Saktao.
yaaiSavaaya saMBaavya samasyaa ASaI kI, fayaba`aV[_D\sa saaobata gaMBaIr svar}paacaa AiDnaaomaayaaoisasa hI hao{] Saktaao. pairNaama vaodnaa va AitarWtas~aava hao{] Saktaao. Anaokda AiDnaaomaayaaoisasalaa caukUna fayaba`aV[_D\sa samajalao jaatao, yaastava Sas~aik`yaopauvaI_ yaaogya inadana haoNao garjaocao Aaho.
ihsToroWTaomaIcaI AavaSyaktaa kQaI Asatao?
fayaba`aV[_D\sacyaa {pacaarata ihsToroWTaomaI (gaBaa_Saya kaZNyaacaI Sas~aik`yaa) caI garja Wvaicataca Baasatao. Asao Asalao tarI, jyaa is~ayaaMnaa pa`jananaXama rhayacao nasaola tyaaMcyaakirtaa taao ek vaajavaI payaa_ya Aaho. paaLIcyaa drmyaana rWtas~aava haoNaar naahI yaacaI Kaa~aI doNaara ihsToroWTaomaI ha ekmaova {pacaar Aaho. fayaba`aV[_D\sa paunha {d\BavaNaar naahIta yaacaI Kaa~aI +amauLo haotao. AiDnaaomaayaaoisasa kirtaa ihsToroWTaomaI ha ekmaova Kaa~aIcaa {pacaar Aaho. kahI is~ayaa jyaaMnaa ASaI Kaa~aI hvaI Asatao parMtaU SaWya itatako kmaI kaZayacao Asaola tyaa saupa`avhisa_kla ihsToroWTaomaI - ASaI {pacaar paÓtaI jyaata gaBaa_Sayaacaa fayaba`aV[_D\sa ga`sta Baaga kaZUna mauKa tasaoca zovalao jaatao, ha payaa_ya inavaDu Saktaata
प्रकरण ६ वे : फायब्रॉईड्स बाबत सतत विचारले जाणारे प्रश्न
fayaba`aV[_D : satata ivacaarlao jaaNaaro pa`Sna
maI ivaSaarda (saja_na) caI inavaD kSaI kravaI?
ASaa ivaSaardacaI inavaD krNao mah$vaacao Aaho jao taumacyaasaaobata baaolaNyaasa vaoL dotaata AaiNa saKaaola tapaasaNaIAMtaI taumacyaavarIla {pacaaraMcaI sava_ payaa_yaaMcaI cacaa_ krtaata. jao Sas~aik`yaaMcaI paahNaI krtaata ASaa vaOÒkIya vyaWtaIMSaI baaolalyaaKaorIja Sas~aik`yaotaIla kaOSalyaacao maUlyamaapana krtaa yaoNao AvaGaD Aaho, parMtau eKaaÒacyaa Sas~aik`yaotaIla sara[_tapaNaacaI klpanaa taumhalaa tyaacyaaSaI baaolauna yao
fayaba`aV[_D\sa kk_raogaalaa karNaIBaUta AsaU Saktaata ka?
fayaba`aV[_D\sa +a saaOmya gaazI Aahota. fayaba`aV[_D\sa maQyao kk_raogaacaa Qaaoka 500 ta 1 +ahunahI kmaI pa`maaNaata AsaNyaacaa AMdaja vata_valaa gaolaa Aaho. saaOmya fayaba`aV[_D\sa mauLo kVnsar haotaao Asaa kuzlaahI daKalaa naahI.
maaJao fayaba`aV[_D\sa paunha vaaZtaIla kaya?
ekda kaZUna TakNyaata Aalao mhNajao tao ivaiSaYT fayaba`aV[_D\sa paunha vaaZU Sakta naahIta. parMtau, fayaba`aV[_D\sacaI inaima_taI gaBaa_Sayaacyaa snaayaupaoSaItaIla janaukIya badlaaMmauLo haotao. hI pa`ik`yaa kahI kaLanaMtar paunha navyaa fayaba`aV[_D\sacaI inaima_taI kr} Saktao. yaaiSavaaya, kahI AitaSaya lahana fayaba`aV[_D\sa AsaU Saktaata jao idsaU Aqavaa jaaNavaU Sakta naahIta. Anaok lahana fayaba`aV[_D\sa AsaNaa%yaa r}gNaabaabata Asao GaDU Saktao. fayaba`aV[_D\sacyaa paunha haoNyaacaI SaWyataa ek Aqavaa AitaSaya qaaoDo maaozo fayaba`aV[_D\sa AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao Anaok lahana fayaba`aV[_D\sa AsaNaa%yaaMcyaa taulanaota kmaI Asatao.
Dopaao – lyaupa`aona nao fayaba`aV[_D\sa AakuMicata krNyaaivaYayaI AapaNa kahI saaMgau Sakala ka?
Dopaao – lyaupa`aona ha AaOYaQaaopacaar Aaho jaao taatpaurtaI rjaaoinavaR$aI {tpaÑa krtaao. yaamauLo fayaba`aV[_D\sacao mayaa_idta AaiNa taatpaurtao AakuMcana haotao. ha dIGa_ maudtaIcaa {paaya naahI, parMtau Sas~aik`yaoAgaaodr yaacaa vaapar haotaao. jar malaa Asao jaaNavalao kI yaamauLo malaa lahana Cod Gaotaa yao
saMtataI pa`itabaMQak gaaowyaaMnaI fayaba`aV[_D\sa var {pacaar
jyaaMcyaavar fayaba`aV[_D\sa kirtaa gaaowyaaMcaa {pacaar caalau Aaho ASaaMivaYayaI jaaNaUna GaoNyaasa maI {tsauk Aaho. malaa fayaba`aV[_D\sa Asalyaacao inadana nauktaoca krNyaata Aalao Aaho. malaa tao maaozyaa pa`maaNaata AsaUna tao ina:saMSayapaNao maaJyaa jaIvanaavar pairNaama krIta Aahota. yaamauLo malaa baarIk taapa yaota AsaUna AitaSaya vaodnaa AaiNa gauzwyaahI haota Aahota. is~ayaaMvar saMtataIpa`itabaMQak gaaowyaaMcyaa saahayyaanao {pacaar krtaa yao
fayaba`aV[_D\sa maQyao [sT^aojaona ga`hNa krNaaro GaTk maaozyaa pa`maaNaata Asataata AaiNa saMtataI pa`itabaMQak gaaowyaaMmauLo tao AiQak maaozo hao{] Saktaata. gaaowyaa rWtas~aavaacaI taIva`taa kmaI kr} Saktaata parMtau rWtas~aavaacaa dIGa_kalaIna AakRtaIbaMQa qaaMbavaU Sakta naahIta. jar taumacao fayaba`aV[_D\sa maaozo haota AsataIla AaiNa AiQak vaodnaa dota AsataIla tar saMtataI pa`itabaMQak gaaowyaa GaoNao yaaogya zrta naahI. baarIk taapa ek Aqavaa AiQak fayaba`aV[_D\sacaa %hasa dSa_ivataao. jar fayaba`aV[_D\sa gaBaa_Sayaacyaa paaokLIta vaaZlaolao AsataIla tar saMtataIpa`itabaMQak gaaowyaaMcaa tyaavar kahIca pairNaama haoNaar naahI va taIva` rWtas~aava caalauca rahIla. taumacaI laXaNao eki~atarItyaa dSa_ivataata kI taumhI maayaaomaoWTaVmaI Aqavaa ihsToroWTaVmaI yaa Sas~aik`yaaMcyaa saahayyaanao fayaba`aV[_D\sa kaZNyaacaa gaMBaIrpaNao ivacaar krayalaa hvaa. AaOYaQaI {paaya yaaojanaa vaaparlyaa jaa{] Saktaata parMtau Aataacyaa XaNaI taao caaMgalaa dIGa_kalaIna {pacaar zrNaar naahI.
प्रकरण ७ वे: ऍब्डॉमीनल मायोमेक्टॉमी
AVbDaVmaInala maayaaomaoWTaVmaI mhNajao kaya?
paaoTavar Cod Gao{]na fayaba`aV[_D\sa kaZNao mhNajao AVbDaVmaInala maayaaomaoWTaVmaI. maI ho sahsaa, AgadI maaozyaa fayaba`aV[_D\sa kirtaa doKaIla AaDvaa (ibakInaI) Cod Gao{]na kr] Saktaao. yaata fayaba`aV[_D\sa cyaa Aakar Aqavaa saMKyaovar mayaa_da yaota naahIta. AVbDaVmaInala maayaaomaoWTaVmaI r}gNaalayaata kolaI jaatao AaiNa bahutaokda maihlaa Sas~aik`yaonaMtar 48 taasaata GarI jaa{] Saktaata.
maayaaomaoWTaVmaIta AiQak rWta vaayaa jaatao kaya?
ho KaalaIla GaTkaMvar AvalaMbaUna Aaho.
l ivaSaardacaa yaa Sas~aik`yaaMmaQalaa AnauBava va kaOSalya
l kaZNyaata yaoNaa%yaa fayaba`aV[_D\sa caI saMKyaa, tyaaMcaa Aakar va tyaaMcao sqaana
AVbDaVmaInala maayaaomaoWTaVmaI fayado va taaoTo kaya Aahota?
pa`tyaXa gaBaa_Sayaapaya_Mta paaocaNyaacyaa XamataomauLo malaa gaBaa_Sayaata Kaaolavar Asalaolao fayaba`aV[_D\sa doKaIla SaaoQaNao jamatao, jao kovaL paahUna SaWya naahI. AapaNa Cayaaica~aataUna paahU Saktaa kI, gaBaa_Saya Qartaa yaoNao SaWya JaalyaamauLo malaa pa`tyaXa jaoqaUna maaozo fayaba`aV[_D\sa kaZNyaata Aalao Aahota taao Baaga dur}sta krtaa yaota Aaho.
maaozyaa Aakaracaa Cod, tyaamauLo haoNaarI AiQak vaodnaa, raogamauWtataosaazI laagaNaara AiQak kalaavaQaI (saaQaarNata: 4 tao 6 AazvaDo) ho maayaaomaoWTaVmaIcao taaoTo Aahota.
da ivaMcaI saija_kla raobaao (yaM~amaanava) cyaa saahayyaanao raobaaoiTk maayaaomaoWTaVmaI
SaWya itataka ikmaana Aakaracaa Cod Gaota va tarIhI kmaala pairNaama saaQata Sas~aik`yaa krNao ho naohmaIca fayaÒacao zrtao. jarI maI naohmaIca maaozyaa CodaÓaro Sas~aik`yaa krNyaapaoXaa laVpa`aoskaopaÓaro Sas~aik`yaa krNyaasa pa`aQaanya dota Asalaao tarI malaa {pakrNaaMcyaa managaTapa`maaNao halacaalaI na krtaa yaoNyaacyaa mayaa_da jaaNavalyaa Aahota. malaa jaaNavalao kI, Kaaolavar AaMta Asalaolao maayaaomaasa (jao kI ihsT^aoskaopanao kaZtaa yao
da ivaMcaI saija_kla raobaao hI lahana CodaÓaro AcaUktaonao Sas~aik`yaa krNyaacyaa XamataotalaI maaozI pa`gataI Aaho. yaata ivaSaardacyaa hataaMcyaa halacaalaI r}gNaacyaa SarIrata raobaaokDUna hubaohuba kolyaa jaataata. {pakrNao pa`amauKyaanao, ivaSaardaMcyaa managaTaMcyaa halacaalaIMcaI naWkla krtaata, jyaamauLo kaonaata badla kr}na AcaUk Tako Gaalataa yaotaata.
da ivaMcaI naohmaIca AVbDaVimanala maayaaomaoWTaVmaIcaI garja naahISaI krta naahI. jaovha fayaba`aV[_D\sacaI saMKyaa Aqavaa/AaiNa Aakar jaasta Asaola taovha AVbDaVimanala maayaaomaoWTaVmaI Ea`oyaskr AsaU Saktao. yaaiSavaaya raobaaoiTk maayaaomaoWTaVmaI Aapalyaa doSaata AjaUna pa`ayaaoigak paataLIvarca raabaivalaI jaata AsaUna itacaa jaasta pa`saar Jaalaolaa naahI.
प्रकरण ८ वे : अस्थानी गर्भधारणा
eWTaoipak pa`ognansaI (AsqaanaI gaBa_QaarNaa)
eWTaoipak pa`ognansaI mhNajao kaya?
gaBa_QaarNaa gaBaa_Sayaata na haotaa [tar izkaNaI haotao. eWTaoipak mhNajao inayaaoijata sqaanaapaasaUna ZLlaolaI. saamaanya gaBa_QaarNaota, filata AMDyaacao gaBaa_Sayaata (kUsa) raopaNa haotao. eWTaoipak pa`ognansaIta (AsqaanaI gaBa_QaarNaa) filata AMDo gaBaa_Sayaata raoipata na haotaa [tar~a kuzohI raoipata haotao. eWTaoipak pa`ognansaIta bahutaaMSa vaoLa ho fVlaaoipaAna TyaUba (gaBa_nailaka) maQyao haotao, jao Tyaubala pa`ognansaI (nailakotaIla gaBa_QaarNaa) laa karNa zrtao. ho baIjakaoSa (AMDaSaya), gaBaa_Saya mauKa Aqavaa {dratahI GaDU Saktao.
eWTaoipak pa`ognansaIlaa itacyaa pa`aqaimak Avasqaotaca SaaoQaNao mah$vaacao Aaho. eWTaoipak pa`ognansaImauLo taI jyaa {drpaaokLItaIla Avayavaata filata haotao tao fuTU Saktao, Aqavaa tyaasa hanaI paaocaU Saktao. ho maataokirtaa AitaSaya Qaaokadayak zr} Saktao.
eWTaoipak pa`ognansaIcaa Qaaoka kuNaalaa AsaU Saktaao?
gaBa_QaarNaosa saXama AsaNaa%yaa pa`tyaok maihlaosa eWTaoipak pa`ognansaIcaa Qaaoka AsaU Saktaao, parMtaU taumhalaa eWTaoipak pa`ognansaI haoNyaacaI SaWyataa jaasta Aaho jar:
l taumacao vaya 35 vaYaa_MhUna AiQak Asaola
l taumhalaa saMsaga_ (jasao kI AaoTIpaaoTacaa dahk raoga) Aqavaa AaoTIpaaoTacyaa Baagaata Sas~aik`yaa JaalaI Asaola
l taumhalaa enDaomaoiT^AaVisasa (AsqaanaI Svaotapa`dr AMtarMga) Asaola
l taumhI Qauma`paana / taMbaakU saovana / maadk padaqa_ saovana krIta Asaala
l taumhalaa gaBa_nailakotaIla saUja Aqavaa AsaaQaarNa Aakaracyaa gaBa_nailaka AsaNyaacaa paUvao_itahasa Asaola
l taumhalaa gaBa_QaarNaa haoNyaata kahI samasyaa Asaola Aqavaa taumhI vaMQyatvaavarIla {pacaar Gaotalao AsataIla
l taumhalaa eWTaoipak pa`ognansaIcaa paUvao_itahasa Asaola (paihlyaa eWTaoipak pa`ognansaI naMtar 15 TWko, AaiNa dusa%yaa eWTaoipak pa`ognansaI naMtar 30 TWko)
l taumhalaa gaBaa_Sayaata fayaba`aV[_D Tyaumar AsataIla
l taumhI taaMbaI basaivalaI Asaola
l taumhI fWta pa`aojaosToraona AsaNaa%yaa gaBa_inaraoQak gaaowyaa Gaota Asaala.
Aqavaa,
l taumhI ASaa maihlaocyaa knyaa Aqavaa naata Asaala ijacyaavar 50, 60 AaiNa 70 cyaa dSakata DI[esa naavaanao AaoLKalyaa jaaNaa%yaa AaOYaQaanao gaBa_paataakirtaa [laaja Jaalao Aahota.
eWTaoipak pa`ognansaI SarIracyaa kuzlyaa Baagaata hao{] Saktao?
l gaBa_nailaka (fVlaaoipaAna Tyauba)
l baIjakaoSa (AMDaSaya)
l kaVr}naa Aqavaa gaBaa_Saya AaiNa gaBa_nailaka yaaMnaa jaaoDNaara Baaga
l {drpaaokLI
l gaBaa_Saya mauKa
l isaJaoirAnacyaa jaKamaocaI jaagaa
kaVnau_Ala pa`ognansaI mhNajao kaya?
kaVnau_Ala pa`ognansaI ha eWTaoipak pa`ognansaIcaa Wvaicata AaZLNaara pa`kar Aaho jaao gaBa_nailakocyaa gaBaa_Sayaacyaa AavarNaata Kaaolavar Asalaolyaa gaBa_nailakocyaa Baagaata (gaBa_nailaka gaBaa_Sayaalaa jaaoDlaI jaatao tyaa jaagaI) filata AMDyaacao raopaNa Jaalyaasa GaDUna yaotaao. yaa pa`karcyaa gaBa_QaarNaocao inadana krNao AvaGaD Asatao karNa tapaasaNaIta itacao sqaana gaBaa_Sayaataca Asalyaacao idsaUna yaotao AaiNa tyaamauLoca ivaSaoYatvaanao Qaaokadayak Asatao karNa inadana na Jaalyaanao itacaI vaaZ haotaca rahtao va fuTUna gaBaa_Saya AavarNa tasaoca gaBa_nailakolaa gaMBaIr [jaa saMBavatao.
hoToraoTaoipak pa`ognansaI mhNajao kaya?
hoToraoTaoipak pa`ognansaI hI ASaa isqataIcao vaNa_na krNyaasa vaaparlaI jaaNaarI saM&aa Aaho jyaata gaBaa_SayaataIla gaBa_QaarNaa va eWTaoipak pa`ognansaI yaaMcao sahAista$va Asatao. ha Apavaadatmak va ivarL pa`kar AsaUna yaata yaa daonhI gaBa_QaarNaa vaacaivaNao kzINa Asatao.
eWTaoipak pa`ognansaIcaI laXaNao kaya Aahota?
eWTaoipak pa`ognansaIcaI saur}vaataIcaI laXaNao hI sava_saaQaarNa gaBa_QaarNaopa`maaNaoca Asataata. taumacaI paaLI cauklaolaI AsaU Saktao, CataIta vaodnaa AaiNa maLmaL vaaTNao. GargautaI gaBa_caacaNaI sakaratmak yao
eWTaoipak pa`ognansaIcaI AiQak gaMBaIr laXaNao mhNajao
l KaaMÒacyaa TaokaSaI vaodnaa. vaodnaa ekaca Baagaata AsalaI, tarI eWTaoipak pa`ognansaIcyaa baajaulaaca Asaola Asao naahI.
l taumhalaa taumacyaa paaoTata Aqavaa AaoTIpaaoTacyaa eka baajaUta taIva` Aqavaa jaIvaGaoNaI kL jaaNavaU Saktao.
l yaaonaImaagaa_taIla rWtas~aava. naohmaIpaoXaa kmaI Aqavaa jaasta AaiNa dIGa_ rWtas~aava. paaLItaIla rWtas~aavaa paoXaa iBaÑa AaiNa bahutaokda gaDd va paaNaIdar tar kahIvaoLa ‘manauWyaacyaa rsaa’ pa`maaNao idsaNaara Asao vaNa_na kolaa jaaNaara.
l maU~a tapaasaNaIÓaro gaBa_parIXaa. hI sakaratmak yao
l mala Aqavaa maU~a {tsaja_naacyaavaoLI vaodnaa.
l ASaWtapaNaa AaiNa jaulaaba. Anaokda caukInao gaVsT^ao JaalyaasaarKao vaaTU Saktao.
l taumhalaa Asvasqa Aqavaa XaINa JaalyaasaarKao vaaTU Saktao.
taumhalaa yaapaOkI kaoNataohI laXaNa jaaNavalyaasa, taumhI tvairta taumacyaa DaVWTraMnaa BaoTlao paaihjao.
malaa eWTaoipak pa`ognansaI Aaho ho DaVWTraMnaa ksao samajaola? (eWTaoipak pa`ognansaIcao inadana)
taumacao DaVWTr taumacyaa gaBaa_Sayaacaa Aakar va maapa tapaasaNyaakirtaa AaoTIpaaoTacaI caacaNaI krtaIla. tao maU~a va rWta tapaasaNaI krNyaasahI saaMgaU SaktaIla jaoNao kr}na tyaaMnaa taumacaI ecasaIjaI paataLI kLUna yao ica
eWTaoipak pa`ognansaI caI pairNataI kSaata GaDU Saktao?
l vaoLIca inadana Jaalao tar kuzlaIhI [jaa na haotaa (AnarpcaD_ pa`ognansaI)
l jyaata gaBa_QaarNaa JaalaI Aaho Asaa Avayava fuTNao, [jaa haoNao (rpcaD_ pa`ognansaI)
l nailakotaIla gaBa_paata (Tyaubala AVbaaVSa_na): gaBa_QaarNaocao filata kuzlyaahI vaOÒkIya hstaXaopaacyaa garjaoiSavaaya gaBa_nailakocyaa AavarNaapaasaUna Alaga haoNao
eWTaoipak pa`ognansaIvar kSaa pa`karo {pacaar kolao jaataata?
gaBa_QaarNaa jar AsqaanaIya (eWTaoipak pa`ognansaI) Asaola, tar AMDyaacaI vaaZ hao{] Sakta naahI, mhNaUna eWTaoipak {]taI kaZUna Takayalaa hvyaata. jar eWTaoipak pa`ognansaIcao inadana lavakr Jaalao, tar taumacao DaVWTr taumhalaa maoqaaoT^oWsaoT naavaacyaa AaOYaQaacaa Daosa do{] SaktaIla. +a AaOYaQaata AMDo ivarGaLtao AaiNa taumacao SarIr paunha tyaasa SaaoYaUna Gaotao.
jyaa eWTaoipak pa`ognansaIja\cao inadana lavakr haota naahI Aqavaa jyaa AaoTIpaaoTataIla Avayavaacyaa [jaolaa karNa zr} Saktaata ASaaMkirtaa Sas~aik`yaocaI garja paDtao.
l saVilpaMgaoWTaVmaI hI (AMSata: Aqavaa paUNa_) gaBa_nailaka kaZUna TakNyaakirtaa krNyaata yaoNaarI Sas~aik`yaa Aaho.
l saVilpaMgaaosTaVmaI hI gaBa_nailakotaIla gaBa_QaarNaa kaZUna TakNyaakirtaa krNyaata yaoNaarI Sas~aik`yaa Aaho.
l saVilpaMgaaosTaVmaI mhNajao gaBa_nailakota Gaotalaa jaaNaara Cod.
Sas~aik`yaÓaro krNyaata yaoNaaro varIla {pacaar laVpa`aoskaopaI va laVpa`aoTaVmaI ASaa daona pa`karaMnaI krtaa yaotaata. laVpa`aoskaopaIta ho {pacaar lahanaSaa iCd`ataUna SarIrata dubaI_Na sarkvaUna kolao jaataata tar laVpa`aoTaVmaIta hoca {pacaar paaoTavar inayaimata Aakaracaa Cod Gao{]na kolao jaataata.
laVpa`aoskaopaInao {pacaar krNyaacao fayado –
l Sas~aik`yaopaScaata ikmaana vaodnaa
l jalad raogamauWtataa
l r}gNaalayaata ikmaana vaastavya
l Sas~aik`yaopaScaata jaKamaotaIla saMsaga_ va icakTuna rahNao yaasaarKyaa gauMtaagauMtaIcaI ikmaana saMBaavanaa.
eWTaoipak pa`ognansaIcyaa laVpa`aoskaopaIk {pacaarataIla saMBaavya gauMtaagauMtaI kaya AsaU Saktaata?
l rWtas~aava
l ApaUNa_ inarakrNa
l AMtaga_ta [Mid`yaaMnaa [jaa
l saMsaga_
paurosao AnauBavakaOSalya Asalaolyaa ivaSaardacyaa hataUna {pacaar krtaanaa laVpa`aoskaoipak paÔtaISaI pa`tyaXa saMbaMiQata ivaiSaYT ASaa gauMtaagauMtaIcaI samasyaa {d\Bavata naahIta, AaiNa ekMdrIta paahtaa laVpa`aoskaopaIk paÔtaIta paarMpaairk Sas~aik`yaopaoXaa kmaI gauMtaagauMta Aaho.
eWTaoipak pa`ognansaIcyaa pa`tyaok r}gNaavar laVpa`aoskaoipak paÔtaInao [laaja krtaa yao
naahI. laVpa`aoskaoipak paÔtaInao {pacaar krNyaapaUvaI_ KaalaIla baabaI ivacaarata Gyaavyaa laagataata.
l r}gNaacaI isqataI
l {drataIla rWtaacao pa`maaNa
l ivaSaardacao Sas~aik`yaotaIla kaOSalya =dyaraoga va fupfusaacao Aajaar (saIAaopaIDI) AsaNaaro r}gNa yaaMcaa laVpa`aoskaoipak paÔtaInao [laaja kolaa jaata naahI.
eWTaoipak pa`ognansaI : naohmaI ivacaarlao jaaNaaro pa`Sna
baaLalaa nailakotaUna kaZNao AaiNa gaBaa_Sayaata zovaNao SaWya Aaho kaya?
Asao pa`yatna Jaalao Asalao tarI, tao yaSasvaI Jaalaolao naahIta, karNa AMDyaacao raopaNa iBaÑa sqaanaI JaalyaamauLo baaLacaI vaaZ yaaogya rItaInao haota naahI AaiNa jao kahI vaaZtao tyaasa [tar~a hlavaUna raoipata kolao Asataa, ho Kaodanao namaUd kravao laagatao kI tyaacaI inaYpa$aI baaLata haota naahI.
gaBa_QaarNaocyaa kuzlyaa Tppyaata eWTaoipak pa`ognansaI GaDNyaacaI jaasta SaWyataa Asatao?
saamaanyata: gaBa_QaarNaocyaa 6 vyaa AaiNa 7 vyaa AazvaDyaadrmyaaMna eWTaoipak pa`ognansaIcaI laXaNao idsaU laagataata. Aqaa_ta TyaUbala eWTaoipak pa`ognansaIcyaa baabataIta laXaNao idsaUna yaoNyaacaa kaL 4 qyaa AaiNa 16 AazvaDyaaMdrmyaana [taka ivastaairta AsaU Saktaao.
eWTaoipak pa`ognansaI Asalyaanao malaa gaBa_paataacaa Qaaoka AiQak pa`maaNaata saMBavataao kaya?
naahI. gaBa_ gamaavaNyaacyaa yaa daona pa`karaMmaQyao kahI qaoT saMbaMQa Asalyaacao saucaivaNaara saMSaaoQanaatmak pauravaa {palabQa naahI.
gaBa_QaarNaocyaa kuzlyaa Tppyaata maI maoqaaoT^oWsaoT Gyaavao?
maoqaaoT^oWsaoT ho gaBa_QaarNaocyaa saur}vaataIcyaa Tppyaata AitaSaya pa`BaavaI Aaho, bahutaokda jaovha ecasaIjaI paataLI 3000 cyaa KaalaI Asatao. yaata vaastaivak gaBa_QaarNaocaa Tppaa (gaBaa_vasqaocyaa AazvaDyaaMmaQyao maaojalaa jaaNaara) navho, tar eWTaoipak (AsqaanaIya gaBa_) caa Aakar, jaao paihlyaa kahI AazvaDyaaMmaQyao vaaZIcyaa vaogaavar AvalaMbaUna badlataao, ha mah$vaacaa Asataao.
maoqaaoT^oWsaoT Gaotalyaavar malaa iktaI kaL rWtas~aava saMBavataao?
kahI is~ayaaMmaQyao rWtas~aava va rWtaacao qaoMba (Daga) paDNao ho sahavyaa AazvaDyaapaya_Mta caalau rahtao. jaaovar ho taIva` AaiNa vaodnaadayaI svar}paacao naahI taaovar taumhI icaMtaa krNyaacao karNa naahI.
maoqaaoT^oWsaoTcaa Daosa Gaotalyaavar kaya GaDtao? baaL nailakota rahtao kI baahor Taklao jaatao? malaa naomako kaya jaaNavaola?
maoqaaoT^oWsaoT ho gaBa_paoSaIMcao ivaBaajana qaaMbaivatao. ekda ka +a paoSaI ivaBaaijata haoNao qaaMbalao, kI gaBaa_vasqaa saMpatao AaiNa saMpaUNa_ gaBa_QaarNaa maataokDUna paunha SaaoYalaI jaatao. Asao Asalao tarIhI, maoqaaoT^oWsaoTmauLo BaivaYyaataIla yaSasvaI gaBa_QaarNaocaI SaWyataa kmaI haota naahI.
maaJyaavar {pacaar krNaaro DaVWTr rWtaacao namaunao GaoNyaaiSavaaya kahIca ka krIta naahIta?
rWtaataIla ecasaIjaI paataLI tapaasaUna tyaaÓaro idlaolyaa AaOYaQaacaa pairNaama haotaaoya kI naahI yaacaI Kaa~aI DaVWTr krtaata. ecasaIjaI paataLI kmaI haota Asaola tar AaOYaQaacaa ApaoiXata pairNaama haotaaoya Asao samajaavao.
Sas~aik`yaopaScaata malaa iktaI kaL rWtas~aava saMBavataao?
Sas~aik`yaonaMtar ivaivaQa is~ayaaMkDUna imaLNaa%yaa pa`itasaadata pa`caMD frk Aaho. taumhalaa kdaicata AgadI qaaoDo idvasa rWtas~aava hao{] Saktaao Aqavaa rWtas~aava AaiNa rWtaacao izpako (Daga) paDNao caar tao saha AazvaDyaaMpaya_Mta kayama rahU Saktao. jaaovar taumacao paVD eka taasaapaoXaa kmaI vaoLata paUNa_ iBajata naahI taaovar ho saamaanya maanalao jaatao. Asao Asalao tarI, jar taumhI icaMitata Asaala tar taumhI taumacyaa DaVWTraMSaI yaabaabata sallaamasalata kra.
nailakotaIla gaBa_QaarNaovar nailaka na fuTtaa krtaa yaoNaara savaao_$ama {pacaar kaoNataa?
gaBa_QaarNaa Sas~aik`yaonao kaZUna TakNao ha savaao_$ama {pacaar Aaho. yaa taM~aata paaoTavar Anaok saUXma iCd`o GaotalaI jaataata AaiNa lahana kVmaora va Sas~aik`yaocaI {pakrNao Aata sarkvalaI jaataata. tyaanaMtar ivaSaard (saja_na) {pakrNaaMcyaa madtaInao gaBa_QaarNaa kaZUna Taktaata, yaamauLo sahsaa paaoTavar maaoza Cod GaoNyaacaI garja paDta naahI.
malaa Sas~aik`yaopaScaata kahI vaodnaa Aqavaa Asvasqataa saMBavatao kaya AaiNa taI iktaI kaL?
taumacyaa var kuzlyaa pa`karcaI Sas~aik`yaa krNyaata AalaI Aaho yaavar AvalaMbaUna taumhalaa badlatyaa svar}paacaI vaodnaa Aqavaa Asvasqataa taumhalaa Sas~aik`yaopaScaata Anaok AazvaDo jaaNavata rahIla. kalaaMtaranao hI vaodnaa kmaI haota jaa[_la.
maI maaJao inatyaacao dOnaMidna vyavahar kQaI saur} kr} Saktao?
Sas~aik`yaopaScaata vyaayaama, kamaavar jaaNao, vaahna caalaivaNao [tyaadI vyavahar saur} krNyaapauvaI_ taumacyaa DaVWTraMSaI sallaamasalata kravaI.
eWTaoipak pa`ognansaI Ptaucak` AaiNa tyaapaazaopaaz yaoNaarI rjaaoinavaR$aI yaavar pairNaama kr} Saktao ka?
eWTaoipak pa`ognansaI Ptaucak` AaiNa rjaaoinavaR$aIcaa kala yaavar pairNaama kr} Saktao Asao isaÔ Jaalaolao naahI.
paunha eWTaoipak pa`ognansaI haoNaar naahI yaacaI Kaa~aI krNyaakirtaa malaa kahI caacaNyaa krtaa yaotaIla kaya?
paunha AyaSasvaI gaBa_QaarNaa JaalyaaiSavaaya kuzlyaahI caacaNyaa krNyaasa Aqa_ nasataao. vaYa_Bar (ikMvaa taumacao vaya 35 hUna AiQak Asalyaasa saha maihnao) pa`yatna kr}nahI taumhalaa gaBa_QaarNaa haota nasaola tar taumacyaa DaVWTraMnaa BaoTa. tao kdaicata taumhalaa ecaesajaI caacaNaI krNyaasa saaMgataIla. Anaok maihlaaMnaa AaScaya_ vaaTtao kI, hI caacaNaI tyaaMcyaavar eWTaoipak pa`ognansaI paScaata tvarIta ka kolaI jaata naahI? parMtau ecaesajaI caacaNaI hI saamaanyata: ek vaYa_ satata pa`yatna kr}nahI gaBa_QaarNaolaa yaSa imaLalao naahI tarca kolaI jaatao, karNa caacaNaImauLo saMBaavya saMsagaa_caI SaWyataa vaaZtao. jar Sas~aik`yaocyaa vaoLI taumacyaa gaBa_nailakota ADqaLa Aaho Asao inadSa_naasa Aalao nasaola tar DaVWTr ivanaakarNa ASaI caacaNaI kr}na saMsagaa_caa Qaaoka vaaZvaayalaa [cCUk nasataata.
yaanaMtar eWTaoipak pa`ognansaI TaLNyaakirtaa malaa kaya krtaa yao
gaBa_nailakocyaa vata_maana isqataIpaoXaahI, itacyaa paUvaI_ Jaalaolyaa hanaIvar eWTaoipak pa`ognansaI AvalaMbaUna Asalyaanao taI TaLNyaakrtaa AvalaMbaNyaajaaogao farsao kahI {paaya naahIta. Asao Asalao tarIhI, taumhalaa AaoTIpaaoTacyaa saMsagaa_cyaa kahI samasyaa jaaNavata AsataIla tar caacaNyaa AaiNa pa`itajaOivako yaaMcaa {pacaar taumhalaa BaivaYyaataIla eWTaoipak caa Qaaoka kmaI krNyaata taumhalaa saahayya kr} Saktaata.
eWTaoipak pa`ognansaI paScaata malaa BaavaI yaSasvaI gaBa_QaarNaocaI iktapata SaWyataa Aaho?
ho taumacyaa {rlaolyaa gaBa_nailakocyaa isqataIvar maaozyaa pa`maaNaavar AvalaMbaUna Aaho. gaBa_nailakocaI hanaI yaSaacaI SaWyataa kmaI krtao, tarIdoKaIla ek gaBa_nailaka taMdur}sta Asalyaasa taumhI paunha gaBa_QaarNaa kr} Saktaa AaiNa yaSasvaIrItyaa baaLMta hao{] Saktaa. ekMdrIta eWTaoipak pa`ognansaI paScaata 65 TWko is~ayaa gaBa_vataI haotaata.
प्रकरण ९ वे : टी सी आर ई
TIsaIAar[_
TIsaIAar[_ mhNajao kaya?
TIsaIAar[_ yaa {pacaar paÔtaIta gaBaa_Sayaacao Astar kaZUna Taklao jaatao.
hI {pacaar paÔtaI ihsToraoskaoipak enDaomaoiT^Ala
TIsaIAar[_ ka kolaI jaatao?
jyaa is~ayaaMnaa BaivaYyaata maula nakao Asaola ASaa is~ayaaMcyaa paaLItaIla Aita rWtas~aavaavar {pacaar krNyaakirtaa TIsaIAar[_ kolaI jaatao.
TIsaIAar[_ kSaI kolaI jaatao?
TIsaIAar[_ hI saamaanyata: saMpaUNa_ BaUla do{]na paUNa_ idvasa kolaI jaaNaarI paÔtaI Aaho. sava_pa`qama gaBaa_Sayaacao mauKa hLUvaarpaNao 10 imamaI taaNaUna laaMba kolao jaatao AaiNa ihsT^aoskaopa yaa naavaanao AaoLKalaI jaaNaarI ek ivaiSaYT pa`karcaI dubaI_Na gaBaa_Sayaacyaa mauKaatauna gaBaa_Sayaata saaoDlaI jaatao. tyaanaMtar gaBaa_SayaacaI paaokLI glaayaisana (Glycine Aqavaa naaVma_la salaa[na) naavaacaa d`va vaapar}na taaNaUna {GaDlaI jaatao jyaayaaogao tyaacaa Aakar va svar}pa ihsT^aoskaopanao tapaasaNao SaWya vhavao.
ihsT^aoskaopacyaa Taokasa ivaÒuta Baairta taaraMcao vaoTaoLo Asatao jao gaBaa_Saya Astar kaZNyaasa vaaparlao jaatao.
tyaaca vaoLI fayaba`aV[_D\sahI (gaBa_aSayaatalyaa gaazI) kaZUna Taklao jaa{] Saktaata.
TIsaIAar[_ kSaa pa`karo kaya_ krtao?
paaLItaIla rWta gaBaa_Sayaacyaa Astaratauna yaota Asatao. TIsaIAar[_ maQyao yaa AstaracaI sqaulataa kaZUna TaklaI jaatao AaiNa tyaamauLo paaLI ektar paUNa_paNao qaaMbatao Aqavaa ba%yaapaOkI saaOmya haotao.
TIsaIAar[_ naMtar malaa kaya jaaNavaola?
TIsaIAar[_ drmyaana AaiNa tyaa paScaata lagaocaca, gaBaa_Sayaacao snaayaumaya AavarNa AakuMcana paavatao AaiNa tyaamauLo gaBaa_Sayaacyaa paaokLIta {GaDNaa%yaa rWtavaaihnyaa baMd haotaata. ho paaLIsamaana vaodnaaMnaa karNa zr} Saktao.
TIsaIAar[_naMtar kahI taasa taumhalaa paaLIpaoXaahI taIva` svar}paacaa rWtas~aava hao{] Saktaao. saamaanyata: ek AazvaDyaapaya_Mta taumhalaa paaLIpaoXaa kmaI taIva` svar}paacaa rWtas~aava haota rahIla AaiNa tyaapauZIla 4-5 AazvaDo gaulaabaI Aqavaa tapakIrI s~aava jaata rahIla. drmyaanacyaa kaLata gaBaa_SayaacaI paaokLI barI
40-50 TWko maihlaaMmaQyao paaLI paUNa_paNao qaaMbatao. javaLpaasa [tar sava_ maihlaaMmaQyao paaLI rWtas~aava ba%yaapaOkI saaOmya haotaao, fWta maihnyaataIla 2 tao 7 idvasa tapakIrI icakT Daga s~avataao.
yaSasvaI TIsaIAar[_ mhNajao taumhI vaaMJa haotaa AaiNa ho paunha rÕ krtaa yaota naahI. yaamauLoca hI ik`yaa jyaa is~ayaaMnaa BaavaI kaLata maula haoNyaacaI [cCa naahI fWta ASaaMkrtaaca yaaogya Aaho.
TIsaIAar[_ drmyaana kaoNatao Qaaoko saMBavataata?
l TIsaIAar[_ drmyaana AitaSaya Wvaicataca samasyaa saMBavataata. 100 ta 1 maihlaolaa ektar gaBaa_Saya mauKa KaocataovaoLI Aqavaa ihsT^aoskaopa Aata sarkivaNyaa drmyaana gaBaa_Saya AavarNaalaa iCd` paDu Saktao. yaamauLo [tar AvayavaaMcaI hanaI Wvaicataca saMBavatao parMtau gaBaa_Sayaacaa AMtaBaa_ga paahNyaasa ADqaLa inamaa_Na haotaao AaiNa saMpaUNa_ pa`ik`yaaca baMd krNao Baaga paDtao.
l AMdajao 1000 ta 1 maihlaolaa pa`tyaXa Astar kaZtao vaoLI iCd` paDNyaacaI SaWyataa Asatao. yaamauLo gaBaa_Sayaa BaaovataIcyaa AataDyaaMnaa [jaa paaocaNyaacaa saMBava Asataao AaiNa tyaanaMtar hI [jaa dur}sta krNyaakirtaa paaoT {GaDNao garjaocao hao{] Saktao.
l yaata gaBaa_Sayaacao snaayaumaya AavarNa AakuMcana paavata Asalyaanao AaiNa pa`ik`yaodrmyaana {GaDNaa%yaa rWtavaaihnyaa tyaayaaogao baMd haota Asalyaanao, jaaNavaNyaa[tapata maaoza rWtas~aava TIsaIAar[_ drmyaana sahsaa haota naahI.
l pa`saMgaI gaBa_paaokLI maaozI krNyaakirtaa vaaparNyaata yaoNaara d`va {GaDyaa rWtavaaihnyaaMmaQyao iSar} Saktaao. maU~aipaMDo ha jaastaIcaa d`va SarIracyaa AiBasarNaavaaTo {tsaija_ta krtaIla AaiNa taumacaI maU~aipaMDo AaiQak pairNaamakarkrItya kaya_rta rahavaIta yaakirtaa taumhalaa DayayauroiTk naavaanao AaoLKalao jaaNaaro AaOYaQa idlao jaa{] Saktao.
jar pa`ik`yaa yaSasvaIrItyaa paUNa_ hao{] SaklaI naahI tar vaMQyatvaacaI Kaa~aI dotaa yaota naahI.
TIsaIAar[_ paScaata kaoNatao Qaaoko saMBavataata?
l TIsaIAar[_ paScaata AitaSaya Wvaicataca samasyaa saMBavataata. jar taumhalaa pa`dIGa_ rWtas~aava (paaLItaIla rWtas~aavaahUnahI AaiQak taIva`) Aqava pa`dIGa_ vaodnaa jaaNavata Asaola tar taumhI vaOÒkIya sallaa Gyaayalaa hvaa karNa hI laXaNao gaBaa_Sayaata saMsaga_ Asalyaacao dSa_vataata (100 taIla 2 maihlaa).
l jarI TIsaIAar[_ paScaata naohmaIca paaLItaIla s~aava saaOmya haota Asalaa tarI 100 taIla 2-5 maihlaaMnaa Asao jaaNavatao kI tyaaMcaa paaLIs~aava AjaUnahI taIva` Aaho AaiNa tyaamauLo tyaa paunha TIsaIAar[_ Aqavaa ihsToroWTaVmaI (gaBaa_Saya kaZUna TakNao) caI ivanaMtaI kr} Saktaata.
l javaLpaasa 100 taIla 1-2 maihlaaMmaQyao gaBaa_SayaataIla Astar Xao~a paunha vaaZU Saktao parMtau, jaKamaocyaa va`NaamauLo, dr maihnyaalaa baahor paDNaaro rWta gaBaa_Sayaacyaa mauKaataUna vaahUna jaa{] Sakta naahI. yaacaa pairNaama rWta saacaUna rahNyaata haotaao, jyaasa homaoTaomaoT^a yaa naavaanao AaoLKalao jaatao. ho maaisak paaLIcyaa vaoLI Aqavaa, jyaa is~ayaaMcaI maaisak paaLI baMd JaalaI Aaho ASaaMmaQyao, maaisak paaLI yao yao
TIsaIAar[_ Sas~aik`yaonaMtar malaa r}gNaalayaata iktaI kaL vaastavyaacaI AavaSyaktaa Aaho?
SaWyataao tyaaca idvaSaI r}gNaalaa GarI paazivalao jaatao Aqavaa Wvaicata pa`saMgaI ek ra~a r}gNaalayaata vaastavya kravao laagau Saktao.
TIsaIAar[_ Sas~aik`yaonaMtar maI inatyaacao dOnaMidna vyavahar kQaI saur} kr} Saktao?
taumacao inatyaacao vyavahar krNyaasa taumhI AazvaDyaaBarata saXama vhala, parMtau Sas~aik`yaonaMtar rWtas~aava paUNa_paNao qaaMbalyaaiSavaaya taumhI samaagamaata Baaga Gao{] nayao.
TIsaIAar[_ laa payaa_yaI {pacaar kaya Aahota?
TIsaIAar[_ pa`qama 1988 maQyao AaVWsafD_ yaoqao kolaI gaolaI AaiNa taI maaisak paaLIta taIva` rWtas~aava haoNaa%yaa maihlaaMkirtaa AitaSaya pa`BaavaI Sas~aik`yaa Asalyaacao idsaUna Aalao. kahI payaa_yaI {pacaaraMcao KaalaI qaaoDWyaata vaNa_na kolao Aaho.
imaronaa [nT^ayauToirna isasTIma
1990 cyaa maQyaapaasaUna maaisak paaLItaIla taIva` rWtas~aava baro krNyaakirtaa AiQak saulaBa maaga_ ivakisata krNyaacao pa`yatna saur} Jaalao. savaa_ta laaokipa`ya AaiNa savaa_ta saaopaI rÕ krtaayaoNyaajaaogaI paÔtaI mhNajao hamaao_na irlaIijaMga [nT^ayauToirna iDvha[sa Aqaa_ta saMpa`ork mauWta krNaaro gaBaa_Sayaata basavaNyaata yaoNaaro {pakrNa (kaV[_la) jao imaronaa [nT^ayauToirna isasTIma ikMvaa Aayayauesa yaa naavaanao AaoLKalao jaatao.
paarMpaairk taaMbyaacyaa kaV[_lsa maaisak paaLI AiQak taIva` krtaata, {laTpaXaI imaronaa Aayayauesa maaisak paaLIsa AitaSaya saaOmya krtao Aqavaa taIsa paUNa_paNao qaaMbavaU hI Saktao. taI saMtaitainayamanaasaazI doKaIla AitaSaya pa`BaavaI paÔtaI Aaho. Asao AsalaI tarI, imaronaa Aayayauesacaa pairNaama fWta 5 vaYao_ca iTktaao AaiNa tyaamauLoca taI yaa kalaavaQaI naMtar badlaavaI laagatao.
imaronaa Aayayauesa Aata sarkivaNyaacaI pa`ik`yaa saamaanyata: pa`saRtaIgaRhata kolaI jaatao. farca lahana gaBaa_Saya mauKa AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao gaBaa_Saya mauKa taaNaUna laaMba krNyaakirtaa saMpaUNa_ Aqavaa sqaainak BaUla idlaI jaatao.
[tar paÔtaI
TIsaIAar[_ ho “paihlyaa ipaZItaIla” gaBaa_Saya Astar kaZNyaacao taM~a mhNaUna AaoLKalao jaatao. maagaIla kahI vaYaa_ta taIva` maaisak paaLI sauQaarNyaakirtaa gaBaa_Saya Astar naYT krNyaacyaa [tar paÔtaI ivakisata krNyaata Aalyaa Aahota. tyaa “dusa%yaa ipaZItaIla” taM~a mhNaUna jaaNalyaa jaataata.
saQyaa AitaSaya pa`cailata AsaNaa%yaaMta gaBa_paaokLIta fugaa saaoDNao AaiNa gaBaa_Saya Astar naYT krNyaakirtaa fugyaata paMpaanao garma paaNaI BarNao jyaayaaogao tao paunha vaaZNaar naahI yaa paÔtaIcaa samaavaoSa haotaao. hI paÔtaI “qamaa_caaV[_sa” yaa naavaanao AaoLKalaI jaatao.
[tar taM~aaMmaQyao gaBaa_Saya Astar gaaozvaNao Aqavaa tao gaBa_paaokLIta saaoDlaolyaa maayak`aovaovh pa`aoba (saUXmalahrI Avajaar) nao taapavaNao yaaMcaa samaavaoSa haotaao. hItaM~ao TIsaIAar[_ [takI pa`BaavaI naahIta AaiNa gaBa_paaokLIta pauZo Aalaolao fayaba`aV[_D\sa AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao vaaparlaI jaa{] Sakta naahIta.
प्रकरण १० वे : एन्डोमेट्रिऑसिस
enDaomaoiT^AaVisasa
enDaomaoiT^AaVisasa mhNajao kaya?
enDaomaoiT^AaVisasa hI is~ayaaMmaQyao AaZLNaarI sava_saaQaarNa Aaraogya samasyaa Aaho. ho naava gaBaa_Sayaata Astar r}paanao AsaNaa%yaa {]taI Aqaa_ta enDaomaoiT^Ama, yaa Sabdavar}na paDlao. hI samasyaa AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao gaBaa_SayaataIla Astarapa`maaNao idsaNaa%yaa AaiNa kaya_ krNaa%yaa {]taI gaBaa_Sayaacyaa baahorIla baajaUsa [tar Xao~aata vaaZtaata. yaa Xao~aaMsa vaaZI, gaazI, raopaNa, va`Na Aqavaa KaDo Asao saMbaaoQalao jaatao.
bahutaaMSa enDaomaoiT^Aaoisasa AMDaSayaata Aqavaa var / KaalaI, gaBaa_Sayaacyaa maagaIla baajaUsa, gaBaa_Sayaasa AaQaar doNaa%yaa {]taIMvar (yauToraosaVkrla, ra{]MD ilagaamaonT), AataDo Aqavaa maU~aaSaya yaavar AaZLtaata.
enDaomaoiT^AaVisasa caI laXaNao kaya?
AaoTIpaaoTataIla vaodnaa ho sava_saamaanya laXaNa Aaho. maihlaota enDaomaoiT^Aaoisasa iktaI pa`maaNaata Aaho yaavar vaodnaocaI taIva`taa AvalaMbaUna nasatao. [tar laXaNao KaalaIlapa`maaNao:-
l maaisak paaLItaIla taIva` vaodnaa AaiNa kalaaMtaranao yaa taIva`taota haoNaarI vaaZ.
l AaoTIpaaoT va kMbarota dIGa_kalaIna vaodnaa
l samaagamaacyaa vaoLI Aqavaa paScaata vaodnaa
l vaMQyatva
l maaisak paaLItaIla Aita va dIGa_kalaIna rWtas~aava
l daona maaisak paawyaaMdrmyaana Daga paDNao Aqavaa rWtas~aava.
l maaisak paaLIcyaa kaLata mala Aqavaa maU~a {tsaja_na krtaovaoLI vaodnaa.
l enDaomaoiT^Aaoisasa AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao ivaSaoYata: tyaaMcyaa maaisak paaLIcyaa vaoLI Aitasaar, malaavaraoQa, paaoT fugaNao yaa saarKyaa samasyaa hao{] Saktaata.
enDaomaoiT^AaVisasa kaoNaalaa hao{] Saktaao?
enDaomaoiT^Aaoisasa maihlaaMcyaa maaisak Qama_ ik`yaaSaIla AsaNyaacyaa kalaavaQaIta hao{] Saktaao. yaacaI laXaNao pa`qama Aqavaa tyaanaMtarcyaa maaisak paaLIpaasaUna idsaU Saktaata.
enDaomaoiT^Aaoisasa AsaNaa%yaa maihlaaMbaabata –
l sarasarI vaya 27 vaYao_ AsaU Saktao.
l inayaimata maaisak paaLI yaota Asatao.
l Aajaaracao inadana haoNyaacyaa daona tao paaca vaYao_ AaQaIpaasaUna laXaNao AsaU Saktaata.
Wvaicata pa`saMgaI rjaaoinavaR$aI Jaalaolyaa maihlaaMmaQyaohI laXaNao AaZLU Saktaata.
kaoNatyaa baabaIMmaULo malaa enDaomaoiT^AaVisasa haoNyaacaI SaWyataa vaaZtao?
l maaisak paaLI kmaI vayaata saur} JaalaI Asaola
l maaisak paaLI drmyaana Aita rWtas~aava
l maaisak paaLI drmyaana rWtas~aava saata idvasaaMhUna jaasta kaL raihlyaasa
l maaisak paaLIcao cak` lahana Asalyaasa (27 idvasa Aqavaa tyaahUna kmaI kaL)
l javaLcyaa naatyaaMtaIla maihlaaMmaQyao (Aa[_, bahINa, maavaSaI, [tyaadI) enDaomaoiT^AaVisasa Asalyaasa
malaa enDaomaoiT^AaVisasa haoNyaacaI SaWyataa kmaI vhavaI yaasaazI maI kaya kr} Saktao?
kahI inarIXaNao Asao saUicata krtaata kI inayaimata vyaayaamaacaI savaya va caha, kaVfI tasaoca maadk padaqaa_Mnaa TaLNao yaa Óaro taumhI enDaomaoiT^AaVisasa haoNyaacaI SaWyataa kmaI kr} Saktaa.
enDaomaoiT^AaVisasa kSaamauLo hao{] Saktaao?
kuNaalaahI yaacao naomako karNa AÒapa saapaDlaolao naahI. Saas~a&aaMnaI Anaok saMklpanaa maaMDlyaa Aahota.
l AnauvaMiSaktaa - enDaomaoiT^AaVisasa kuTuMbaatalyaa vyaWtaIMmaQyao saMk`imata haotaao. yaacaa Aqa_ ho janaukaMSaI inagaDIta Aaho.
l maihlaotaIla maaisak paaLIcyaa vaoLI {]taI va rWta {laT idSaonao gaBa_nailakovaaTo paaoTata jaatao va saacaUna vaaZta rahtao.
l kahI maihlaaMmaQyao sadaoYa raogapa`itakar yaM~aNaa gaBaa_Sayaabaahor vaaZNaa%yaa {]taIMnaa SaaoQaUna naYT krNyaasa ApayaSaI zrtao.
enDaomaoiT^AaVisasa kayamasvar}paI Gaalavataa yao
naahI. parMtaU tyaacyaa ~aasaavar Anaok maihlaaMmaQyao dIGa_ maudtaIcyaa {pacaaraMcyaa saMyaaogaanao maata krNao SaWya Aaho.
enDaomaoiT^AaVisasa caa Aajaar AsataanaahI malaa maUla hao{] Sakola kaya?
30-40 TWko maihlaaMmaQyao gaBa_QaarNaosa samasyaa hao{] Saktao (paNa yaacaaca Aqa_ 60-70 TWko maihlaaMnaa samasyaa yaota naahIta). ho taumacyaa Aajaaracyaa taIva`taovar va svar}paavar AvalaMbaUna Aaho tarI kRpayaa yaabaabata taumacyaa s~aIraogataj&aaMSaI saivastar cacaa_ kravaI.
gaBa_QaarNaomauLo enDaomaoiT^AaVisasa bara hao[_la kaya?
naahI. kahI maihlaaMnaa Asao jaaNavatao kI gaBa_QaarNao drmyaanacyaa kaLata raogaacaI laXaNao va vaodnaa kmaI haotaata, paNa enDaomaoiT^AaVisasa pa`saRtaI paScaata va stanapaana qaaMbaivalyaanaMtar paunha {d\Bavataao.
enDaomaoiT^AaVisasa mhNajao kk_raoga Aaho ka?
naahI. kahI saMSaaoQanaataUna Asao saUcaivalao gaolao Aaho kI enDaomaoiT^Aaoisasa AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao kk_raoga ivakisata haoNyaacaI SaWyataa ikMicata pa`maaNaata jaasta Asatao parMtau ho AÒapa ivavaaÒ Aaho.
enDaomaoiT^AaVisasa mauLo vaodnaa va Aaraogya samasyaa ka inamaa_Na haotaata?
pa`tyaok maihnyaalaa maihlaocyaa gaBaa_Sayaacyaa AataIla AavarNaata {]taI va rWtavaaihnyaaMcaa s~aI-saMpa`orkaMmauLo ivakasa haota Asataao. jar s~aI garaodr raihlaI naahI tar gaBaa_Saya yaa {]taI va rWta baahor Taktao va ho yaaonaImaagaa_taUna maaisak paaLItaIla s~aavaacyaa r}paanao baahor paDtao.
enDaomaoiT^AaVisasacaI vaaZ doKaIla maihlaocyaa maaisak paaLIsa pa`itasaad dotao. pa`tyaok maihnyaata hI vaaZ jaastaIcyaa {]taI va rWtaacaI Bar Takta rahtao, parMtau yaa ivakisata rWta va {]taIMcyaakirtaa SarIrabaahor paDNyaasa jaagaa nasatao. yaa karNaastava, vaaZ AiQakca saacaU laagatao AaiNa enDaomaoiT^AaVisasacaI laXaNao kalaaMtaranao AiQakca taIva` hao{] laagataata. SarIrata saacalaolyaa yaa rWta va {]taI dah (saUja), va`Na {]taI va vaodnaolaa karNa zrtaata. caUkIcyaa jaagaI vaaZlaolyaa {]taI AMDkaoSaalaa JaakU Saktaata Aqavaa gaBa_nailakota ADqaLa kr} Saktaata. yaamauLo enDaomaoiT^AaVisasa AsaNaa%yaa maihlaota gaBa_QaarNaosa samasyaa inamaa_Na hao{] Saktao. caUkIcyaa jaagaI vaaZlaolyaa {]taI maU~aaSaya va maaozyaa AataDyaaMmaQyao doKaIla samasyaa inamaa_Na kr} Saktaata.
malaa enDaomaoiT^AaVisasa Aaho ka ho jaaNaUna GaoNao ka mah$vaacao Aaho?
enDaomaoiT^AaVisasacyaa vaodnaa taumacyaa jaIvanaavar pairNaama kr} Saktaata. inarIXaNao Asao dSa_ivataata kI enDaomaoiT^AaVisasa AsaNaa%yaa maihlaa Anaokda kaVlaoja, kayaa_laya va saamaaijak samaarMBa TaLtaata. yaa Aaraogya samasyaa taumacao jaaoDIdar, ima~a, maulao AaiNa sahkma_caarI yaaMcyaa baraobarcyaa naataosaMbaMQaata ADqaLa zr} Saktaata. yaaiSavaaya, enDaomaoiT^AaVisasa mauLo taumacyaa gaBa_QaarNaa haoNyaata ADqaLa yao
taumhalaa enDaomaoiT^AaVisasa Aaho ho SaaoQaUna kaZNao hI taumacao jaIvana paUva_padavar AaNaNyaataIla paihlaI paayarI Aaho.
malaa enDaomaoiT^AaVisasa Aaho ho malaa ksao kLola? (inadana)
taumhalaa jar ha Aajaar Aaho Asao vaaTta Asaola tar taumacyaa s~aIraogataj&aaMSaI yaabaabata cacaa_ kra. tao taumacyaa AaoTIpaaoTacaI tapaasaNaI krtaIla. kahIvaoLa, tapaasaNaIdrmyaana tyaaMnaa enDaomaoiT^AaVisasacaa AMdaja yao
bahutaok vaoLa, DaVWTr taumhalaa KaalaIla caacaNyaa krNyaasa saaMgau SaktaIla-
AlT^asaa{]MD (saaonaaoga`afI)
emaAarAaya (MRI)
taumacyaa enDaomaoiT^AaVisasacao inadana krNyaacaa Kaa~aIcaa maaga_ mhNajao laVpa`aoskaopaI.
enDaomaoiT^AaVisasa var {pacaar kSaa pa`karo kolaa jaataao?
enDaomaoiT^AaVisasa paUNa_paNao Gaalavataa yaota naahI parMtaU tyaamauLo haoNaa%yaa vaodnaa va vaMQyatva yaaMcyaavar Anaok {pacaar {palabQa Aahota. taumhI inavaDNaar Asalaolaa {pacaar taumacao vaya, taumhalaa jaaNavaNaarI laXaNao Aqavaa ~aasa AaiNa gaBa_QaarNaosaMbaMQaIcyaa taumacyaa yaaojanaa yaavar AvalaMbaUna Asataao.
1. vaodnaaSaamak AaOYaQao:
2. saMpa`ork {pacaar: yaa {pacaaraMcyaa kalaavaQaIdrmyaana maihlaota gaBa_QaarNaa hao{] Sakta naahI. saMpa`ork {pacaar baMd krtaaca maihlaota gaBa_QaarNaocaI Xamataa paunha yaotao AaiNa tyaabaraobarca enDaomaoiT^AaVisasacaI laXaNaodoKaIla.
l gaBa_inaraoQak gaaowyaa
l pa`aojaosT^aVna
l jaIenaAareca AVgaaVinasT (gaaonaVDaoT^aoipana irlaIijaMga hamaao_na)
l DVnaVJaaVla :- saQyaa farsao pa`cailata naahI karNa vajana vaaZNao, stanaacaa Aakar GaTNao, Aavaaja Gaaogara haoNao yaasaarKaI paur}YaI laXaNao idsataata. tyaacabaraobar DVnaVJaaVla gaBa_QaarNaosa pa`itabaMQa krIta naahI parMtaU gaBaa_Sayaata vaaZNaa%yaa baaLavar AinaYT pairNaama krtao.
3. Sas~aik`yaa:- enDaomaoiT^AaVisasa cyaa r}gNaaMpaOkI jyaa maihlaaMmaQyao tyaacaI vaaZ KaUpaca jaasta Aaho, taIva` svar}paacyaa vaodnaa AaiNa vaMQyatvaacyaa samasyaa Aahota ASaaMkirtaa Sas~aik`yaa ha {pacaaraMcaa savaao_$ama payaa_ya Aaho.
l laVpa`aoskaopaInao enDaomaoiT^AaVisasacao inadana va {pacaardoKaIla kolao jaataata. paaoT faDUna kolyaa jaaNaa%yaa maaozyaa Sas~aik`yaopaoXaa laVpa`aoskaopaImauLo maihlaolaa (Sas~aik`yaota haoNaa%yaa jaKamaopaasaUna) jalad raogamaUWtataa imaLtao.
l laVpa`aVTaVmaI Aqavaa paaoT faDUna kolaI jaaNaarI maaozI Sas~aik`yaa ha taIva` svar}paacyaa enDaomaoiT^AaVisasavarIla {pacaaracaa SaovaTcaa payaa_ya Aaho.
l ihsT^oWTaVmaI – gaBa_ipaSavaI kaZUna TakNyaacaI Sas~aik`yaa hI BaavaI kaLata maUla haoNyaacaI [cCa nasaNaa%yaa maihlaosaazI va taIva` svar}paacyaa enDaomaoiT^AaVisasavarIla {pacaaracaa SaovaTcaa payaa_ya Aaho. yaa baraobarca DaVWTr kdaicata AMDaSaya va gaBa_nailakahI kaZUna Taktaata.
gaBa_ipaSavaI kaZlaI Asataa enDaomaoiT^AaVisasa naahIsaa haotaao ka?
naahI. +a {pacaaraMnaIhI saMpaUNa_ vaodnaamauWtaIcaI Kaa~aI dotaa yaota naahI. jar taumhI ihsT^oWTaVmaIcaa maaga_ AvalaMbata Asaala tar tyaaca vaoLI SarIrataIla sava_ enDaomaoiT^AaVisasa {]taI kaZlyaa jaaNao mah$vaacao Aaho.
jaao Aajaar kayamasvar}paI Gaalavataa yao
yaa AajaarabaÕlacaI SaWya itatakI AiQak maaihtaI kr}na GyaavaI. kuTUMbaIya, ima~a va DaVWTr yaaMcyaasah kolaI jaaNaarI cacaa_ taumhalaa fayadoSaIr zr} Saktao. Aapalyaalaa badlataa na yao
प्रकरण ११ वे : हिस्ट्रेक्टॉमी
ihsT^oWTaVmaI
ihsT^oWTaVmaI mhNajao kaya?
ihsT^oWTaVmaI mhNajao gaBaa_Saya kaZUna TakNyaacaI Sas~aik`yaa.
yaa Sas~aik`yaodrmyaana Wvaicata pa`saMgaI taumacao DaVWTr ek Aqavaa daonhI gaBa_nailaka AaiNa baIjakaoSa doKaIla kaZU Saktaata.
isaJaoirAna naMtar maihlaaMmaQyao maaozyaa pa`maaNaata kolaI jaaNaarI hI dusa%yaa k`maaMkacaI Sas~aik`yaa Aaho.
ihsT^oWTaVmaI kSaa pa`karo kolaI jaatao?
ihsT^WTaVmaI krNyaacao ivaivaQa pa`kar Aahota, tyaapaOkI kuzlyaa pa`karo Sas~aik`yaa kravaI ho taumacao Aaraogya va Sas~aik`yaocao karNa yaacaa ivacaar kr}na taumacao DaVWTr zrvataIla.
l AVbDaVimanala (Abdominal) ihsT^oWTaVmaI:- paaoTavar 5 tao 7 [Mcaacaa Cod Gao{]na gaBaa_Saya kaZlao jaatao.
l vhjaayanala (Vaginal) ihsT^oWTaVmaI:- yaaonaImaagaa_ta Cod Gao{]na tyaavaaTo gaBaa_Saya kaZlao jaatao AaiNa tyaanaMtar yaaonaImaaga_ iSavaUna paUva_vata kolaa jaataao.
l laVpa`aoskaoipak (Laparoscopic) ihsT^oWTaVmaI:- DaVWTr taumacyaa paaoTavar 3 tao 4 lahana iCd`o paaDUna tyaavaaTo dubaI_Na (Laparoscope) va [tar {pakrNao Aata saaoDtaIla. yaa {pakrNaaMcyaa saahayyaanao va dubaI_NaIÓaro inarIXaNa krIta gaBaa_Sayaacao baarIk taukDo kr}na tao iCd`avaaTo baahor kaZlao jaataIla.
l laVpa`aoskaoipak AisasToD vhjaayanala ihsT^oWTaVmaI (LAVH):- yaaonaImaagaa_ta Cod Gao{]na tyaavaaTo gaBaa_Saya kaZlao jaatao AaiNa tyaacavaoLI taumacyaa paaoTavar 3 tao 4 lahana iCd`o paaDUna tyaavaaTo dubaI_Na (Laparoscope) va [tar {pakrNao Aata saaoDlaI jaataata.
l raobaaoiTk saja_rI:- laVpa`aoskaoipak ihsT^oWTaVmaI saarKaI Sas~aik`yaa krNaaro ek ivaiSaYT yaM~a yaata vaaparlao jaatao.
ihsT^oWTaVmaIcao pa`kar –
1. saMpaUNa_ (Total) ihsT^oWTaVmaI – gaBa_mauKaasah gaBa_ipaSavaI kaZlaI jaatao.
2. BaagaSa:, (sabaTaoTla, saupa`asavha_yakla Partial, Subtotal, Supracervical) ihsT^oWTaVmaI – gaBa_mauKa vagaLtaa gaBaa_Sayaacaa varIla Baaga kaZlaa jaataao.
3. maUlagaamaI (Radical) ihsT^oWTaVmaI – kk_raogaanao paIiDta AsaNaa%yaa r}gNaaMvar hI Sas~aik`yaa kolaI jaatao. gaBa_mauKaacyaa daonhI baajaUsa AsaNaa%yaa AaiNa tasaoca yaaonaImaagaa_cyaa varcyaa baajaUsa AsaNaa%yaa sava_ {]taI kaZUna Taklyaa jaataata.
gaBaa_Saya kaZNyaacaI garja ka Baasatao?
l gaBaa_SayaataIla saaOmya gaazI (fayaba``aV[_D\sa - Fibroids).
l kk_raoga (gaBaa_Sayaacaa kk_raoga – enDaomaoiT^Ala
l AaOYaQaaMnaI inayaMi~ata hao{] na SakNaara maaisak paaLItaIla pa`dIGa_ va AitarWtas~aava.
l taIva` enDaomaoiT^Aaoisasa
l gaBaa_Saya yaaonaImaagaa_ta Gasarlao AsaNao
l AViDnaaomaayaaoisasa – gaBaa_Sayaacyaa Astaracao kaya_ krNaa%yaa {]taI va paaLItaIla s~aavaavaaTo baahor paDNao ApaoiXata Asalaolao rWta AnapaoiXata rItyaa gaBaa_SayaataIla snaayauMmaQyao iSartaata va taoqao tyaaMcaI vaaZ haotao.
l AaoTIpaaoTataIla pa`dIGa_ va taIva` vaodnaa. yaa Aajaaravar gaBaa_Saya kaZUna TakNao ha SaovaTcaa {paaya Aaho tarI yaabaabata Aapalyaa DaVWTraMSaI saivastar cacaa_ krNao.
l Wvaicata pa`saMgaI pa`saRtaI drmyaana Aqavaa isaJaoirAna drmyaana AaTaoWyaata na yao
varIla Aaraogya samasyaaMvar gaBaa_Saya kaZUna TakNao haca ekmaova {pacaar Aaho Asao naahI. tarI kRpayaa yaabaabata taumacyaa DaVWTraMSaI saivastar cacaa_ kr}na {palabQa sava_ payaa_ya jaaNaUna Gyaa va magaca inaNa_ya Gyaa.
malaa kaoNataI BaUla idlaI jaa[_la?
BaUlaoivaYayaI taumacyaa BaUlataj&aaMSaI saivastar cacaa_ kra. taumacyaa pa`kRtaIlaa va Sas~aik`yaolaa jaULNaarI BaUla taumhalaa idlaI jaa[_la. tarIhI KaalaIlapaooOkI BaUla taumhaMsa idlaI jaa[_la.
l janarla AVnaosqaoiSayaa -– iSarotaUna BaUlaIcao AaOYaQa d{]na saMpaUNa_ baoSauÔ kolao jaatao va SvasananailakotaUna kRi~ama Svaasa idlaa jaataao.
l spaayanala AVnaosqaoiSayaa – paazIcyaa maNaWyaata [MjaoWSana idlao jaatao.
l eipaDyaurla AVnaosqaoiSayaa – saUXma nailaka TakUna paazIcyaa maNaWyaata [MjaoWSana idlao jaatao.
DaVWTraMnaI malaa gaBaa_Saya kaZNyaacaa sallaa idlyaasa maI kaya kravao?
l DaVWTraMSaI cacaa_ kr}na yaa Sas~aik`yaotaIla saMBaavya Qaaoko va yaa Sas~aik`yaolaa payaa_ya zr} SakNaaro [tar {pacaar yaabaabata AaiQak maaihtaI kr}na GyaavaI.
l gaBaa_Saya kaZUna Taklyaavar Anaok maihlaaMmaQyao tyaaMcao SarIr va SarIrabaabatacaI tyaaMcaI jaaNaIva yaa daonhIta laXaNaIya badla saMBavataao. tarI saMBaavya badlaaMivaYayaI taumacyaa DaVWTraMSaI Sas~aik`yaopaUvaI_ca saivastar cacaa_ kr}na Gyaa.
l DaVWTraMcyaa sallyaapa`maaNao rWta, laGavaI va [tar AavaSyak tyaa caacaNyaa (eWsa-ro, kaiD_Aaoga`ama, [tyaadI) kr}na Gyaa.
l ho sadOva laXaata AsaU Òa kI pa`tyaok s~aI va pa`tyaok pairisqataI vaogaLI Asatao. eka maihlaokirta savaao_$ama AsaU SakNaara {pacaaraMcaa payaa_ya dusa%yaa maihlaokirtaa tasaa zrolaca Asao naahI.
ihsT^oWTaVmaItaIla saMBaavya Qaaoko kaya Aahota?
[tar kuzlyaahI Sas~aik`yaopa`maaNaoca ihsT^oWTaVmaIta doKaIla kahI Qaaoko saMBavataata. ho Qaaoko kmaI vhavaota yaa kirtaa SaWya taI sava_ kaLjaI DaVWTraMkDUna GaotalaI jaatao tarI tao paUNa_ta: TaLNao SaWya naahI. bahutaaMSa maihlaaMnaa yaa Sas~aik`yao
l BaUlaIdrmyaana Qaaoko jasao kI Svasana va =dyaaSaI saMbaMiQata samasyaa
l AaOYaQaaMcyaa vaaparavar SarIrakDUna idlaI jaaNaarI AVlaija_k pa`itaiXapta ik`yaa (Allergic reactions to Medicines)
l paayaata va fupfusaata rWtaacaI gauzLI ADkNao. ho AitaSaya Qaaokadayak Aaho.
l Sas~aik`yaodrmyaana AitarWtas~aava, AataDo, maU~aaSaya, maU~avaahk nailaka, gaudÓar, rWtavaaihnyaa yaaMsa [jaa haoNyaacaa saMBava.
l saMsaga_
l Sas~aik`yaopaScaata samaagamaacyaa vaoLI AitataIva` vaodnaa
Sas~aik`yaopauvaI_ -
KaalaIla baabaIMcaI maaihtaI taumhI taumacyaa {pacaar krNaa%yaa DaVWTraMnaa doNao garjaocao Aaho.
l taumhalaa saQyaa Asalaolao Aajaar (maQaumaoh, {cca rWtadaba, yaasaarKao kayamasvar}paI va taapa, Kaaoklaa yaasaarKao pa`asaMigak) va tyaavar taumhI Gaota AsalaolaI AaOYaQao va tyaaMcao pa`maaNa. yaapaOkI kuzlaI AaOYaQao Sas~aik`yaopaya_Mta caalau zovaavaI Aqavaa baMd kravaIta yaabaabata DaVWTraMcaa salla Gyaavaa.
l taumhalaa eKaaÒa ivaiSaYT AaOYaQaacaI AsaNaarI AVlajaI_
l taumhalaa kuzlao vyasana Asalyaasa (Qauma`paana, maÒpaana, [tyaadI) tao Sas~aik`yao
l Sas~aik`yaocyaa idvaSaI Aqavaa Aadlyaa idvaSaI taumhalaa einamaa (enema) idlaa jaa[_la.
Sas~aik`yaocyaa idvaSaI -
l maaOlyavaana vastaU (daiganao, [tyaadI) GarI zovaUna yaoNao.
l Aadlyaa idvaSaI r}gNaalayaata daKala vhavao.
l rWtaacaI vyavasqaa (rWtapaoZISaI saMpak_ saaQaUna) kr}na zovaavaI
l Sas~aik`yaopauvaI_ Aaz taasa AÑa va paaNaI yaaMcao saovana paUNa_paNao qaaMbavaavao.
l DaVWTraMnaI saUicata kolaolao AaOYaQa GaaoTBar paaNyaasaaobata Gyaavao.
l iSarota [MjaoWSana va salaa[_na AaiNa maU~aaSayaavaaTo kRi~ama rItyaa laGavaI baahor kaZNyaakirtaa nailaka GaalaNyaata yao
Sas~aik`yaocyaa naMtar -
l salaa[_na va pa`itajaOivako tasaoca vaodnaaSaamak AaOYaQao iSarovaaTo idlaI jaataIla.
l maU~aaSayaavaaTo kRi~ama rItyaa laGavaI baahor kaZNyaakirtaa basavalaolaI nailaka 1-2 idvasaanaMtar kaZlaI jaa[_la.
l paaNaI va taumacaa inatya Aahar yaaMcao saovana AataDyaaMnaa caalanaa imaLtaaca saur} kolao jaa[_la (24-36 taasaanaMtar).
l taumhalaa SaWya itataWyaa lavakr qaaoDIfar halacaala krNyaacaa sallaa idlaa jaa[_la. yaamauLo taumacyaa paayaata va fupfusaata rWtaacaI gauzLI haoNyaacaa Qaaoka kmaI hao[_la.
Sas~aik`yao
ho taumacyaavar krNyaata Aalaolyaa Sas~aik`yaocao svar}pa va taumacaI pa`kRtaI yaavar AvalaMbaUna Aaho. tarI sava_saaQaarNapaNao 5 idvasa r}gNaalayaata rahavao laagaola.
AVbDaVimanala ihsT^oWTaVmaI – 5 idvasa
vhjaayanala va laVpa`aoskaoipak ihsT^oWTaVmaI – 2 tao 3 idvasa
saMpaUNa_paNao baro haoNyaasa 2 AazvaDo tao 2 maihnyaapaya_Mta caa kalaavaQaI laagaola. vhjaayanala va laVpa`aoskaoipak ihsT^oWTaVmaI yaa AVbDaVimanala ihsT^oWTaVmaIcyaa (6 tao 8 AazvaDo) taUlanaota kmaI vaodnaadayaI AsaUna va jalad raogamauWtataa dotaata (3 tao 4 AazvaDo).
ihsT^oWTaVmaI naMtar malaa paVpa tapaasaNaIcaI garja Aaho kaya?
jar taumacao gaBaa_Saya kk_raogaacyaa karNaastava kaZlao gaolao Asaola Aqavaa taumacyaavar BaagaSa:, (sabaTaoTla, saupa`asavha_yakla Partial, Subtotal, Supracervical) ihsT^oWTaVmaI krNyaata AalaI Asaola tar yaa tapaasaNaIcaI garja Aaho.
taumhalaa paVpa tapaasaNaIcaI garja nasalaI tarI ihsT^oWTaVmaI paScaata taumhI DaVWTraMkDo inayaimata tapaasaNaI kirtaa jaayalaa hvao.
GarI kaoNataI kaLjaI GaoNao ApaoiXata Aaho?
taumhalaa saMpaUNa_ baro vaaTNyaasa 3 tao 6 AazvaDo jaataIla. drmyaanacyaa kaLata taumhalaa lavakr qaklyaasaarKao vaaTu Saktao, jaasta BaUk laagaNaar naahI.
taumhalaa 2 tao 4 AazvaDyaapaya_Mta gaulaabaI, laala Aqavaa tapakIrI Daga paDU Saktaata parMtau tyaaMsa duga_MQaI yaota Asalyaasa DaVWTraMcaa sallaa Gyaavaa.
AVbDaVimanala ihsT^oWTaVmaI kolaI Asalyaasa TaWyaaMmaQyao paU vagaOro haota naahI naa yaakDo laXa Òavao.
AaMGaaoL kQaI kravaI yaabaabata DaVWTraMcaa sallaa Gyaavaa.
paaohNao, vaahna caalaivaNao yaasaarKyaa ik`yaa 2 tao 4 AazvaDo TaLavyaata.
vajana {calau nayao, raoja qaaoDa inayaimata caalaNyaacaa vyaayaama kravaa.
paalaoBaajyaa va fLo yaaMcao paurosao saovana kravao. BarpaUr paaNaI pyaavao. imataahar Gyaavaa.
DaVWTraMnaI saUicata kolaolaI AaOYaQao inayaimata Gaota rahavaI.
4 tao 6 AazvaDyaapaya_Mta SaarIirk saMbaMQa TaLavaota.
DaVWTraMkDo kovha jaavao?
DaVWTraMnaI saUicata kolyaapa`maaNao inayaimata tapaasaNaIkirtaa jaavao. yaaiSavaaya jar taapa Aalaa, {laTyaa Jaalyaa, Aita paaoT duKalyaasa, Kaaoklaa Aqavaa Svasanaasa ~aasa Jaalyaasa, TaWyaaMnaa saUja Aqavaa paU Jaalyaasa, yaaonaImaagaa_ta AitarWtas~aava Aqavaa duga_MQaIyauWta s~aava Jaalaa, laGavaIcyaa vaoLI vaodnaa Aqavaa laGavaI tauMbaUna raihlyaasa, paayaaMnaa saUja Aalyaasa DaVWTraMkDo jaavao.
प्रकरण १२ वे : बीजांडकोषाच्या गाठी
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI (Ovarian Cysts)
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI (Ovarian Cysts) mhNajao kaya?
maihlaaMcyaa SarIrata pa`tyaokI 1 [Mca Aakaracao daona baIjaaMDkaoYa Asataata. yaa baIjaaMDkaoYaaMmaQyao AsaNaa%yaa d`va padaqa_yauWta (svacC d`va, rWta, Aqavaa gaZUL d`va ikMvaa kosa, data yaasaarKyaa {]taI) faoDaMnaa baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI (Ovarian Cysts) mhNataata. maihlaaMmaQyao jaasta kr}na tyaaMcyaa pa`jananaXamakaLata yaa gaazI AaZLtaata. yaataIla bahutaok pa`karcyaa gaazI yaa inar}pad`vaI AsaUna tyaa kuzlyaahI {pacaaraiSavaaya ba%yaa haotaata.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI (Ovarian Cysts) ka inamaa_Na haotaata?
dr maihnyaalaa AMD inamaa_Na krNao ho baIjaaMDkaoYaacao inayaimata kaya_ Aaho. baIjaaMD baahor TakNyaacyaa pa`ik`yaodrmyaana faoDasadRSa {]taI Aakar (Corpus Luteum) inamaa_Na haotaao. AMDo filata na Jaalyaasa Corpus Luteum ivalaIna haotaao. hI pa`ik`yaa yaaogya pa`karo na GaDlyaasa baIjaaMDkaoYaata d`va saacaUna gaazIMcaI inaima_taI haotao. yaa gaazIMnaa functional ovarian cyst Asao mhNataata.
s~aI saMpa`orkaMcao (Estrogen & Progesterone) AsaMtaulana Jaalyaasa ASaa Anaok baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI inamaa_Na haotaata. yaasa bahupauTImaya ibaMba gaMqaI Aajaar (Polycystic Ovarian Disease) AsaohI mhNataata.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIcao pa`kar
1. kaya_pairNaamasvar}pa gaazI (Functional Cysts):- yaa saamaanya gaazI AakuMcana paavataata va daona Aqavaa taIna maaisak paaLI cak`acyaa kalaavaQaIta AapaaoAapa naYT haotaata. yaa gaazI pa`jananapa`ik`yaocyaa pairNaamaI haota Asalyaanao maihlaaMcyaa rjaaoinavaR$aIcyaa kalaavaQaIta Wvaicataca AaZLtaata karNa taaovar AMD inaima_taI qaaMbalaolaI Asatao.
2. DmaVa_[_D gaazI (Dermoid Cysts):- d`va padaqaa_nao Barlaolyaa yaa gaazIMmaQyao data, kosa, tvacaa [tyaadIMcyaa {]taI AsaU Saktaata.
3. enDaomaoiT^Aaoisasacyaa gaazI (Endometrioma Cysts):- yaaMnaa caaVkaolaoT isasT AsaohI mhMTlao jaatao. jaovha gaBaa_Saya Astaracyaa {]taI baIjaaMDkaoYaasa icakTtaata taovha yaaMcaI inaima_taI haotao.
4. isasT AViDnaaomaa gaazI (Cystadenoma Cysts):- gaBaa_Sayaacyaa baahya paRYzBaagaacyaa {]taIMpaasaUna inamaa_Na haoNaa%yaa gaazI.
5. bahupauTImaya ibaMba ga`MqaI Aajaar (Polycystic Ovarian Disease):-ibaMbapauTkaMcyaa saacaUna rahNyaanao inamaa_Na haoNaa%yaa yaa gaazIMmauLo baIjaaMDkaoYa maaozo hao{] Saktaata AaiNa tyaaMcao baa+ AavarNa jaaD hao{]na AMD inaima_taI va baIjaaotsaga_ pa`ik`yaolaa ADqaLa inamaa_Na haotaao va ho bahutaokda vaMQyatvaacao karNa zrtao.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIMcaI laXaNao va ~aasa
bahutaokda Aakaranao lahana AsaNaa%yaa gaazIMpaasaUna kaoNataahI ~aasa jaaNavata naahI. gaaz Aakaranao maaozI Asaola tar satata paaoTduKaI, paaoT fugalyaasaarKao vaaTNao, laGavaI ADklyaasaarKao vaaTNao, samaagamaacyaa vaoLI vaodnaa, Wvaicata taapa, [tyaadI laXaNao jaaNavataata.
vaodnaa va daba yaalaa karNaIBaUta AsaNaaro Anaok GaTk AsaU Saktaata, jasao kI, gaazItaUna rWtas~aava Aqavaa gaaz fuTNao, yaamauLo paaoTacyaa {]taIMnaa ~aasa jaaNavataao. gaazIMnaa paIL basalyaanao rWtapaurvaza KaMiDta haotaao va tyaamauLo Aita vaodnaa haotaata.
[tar saMBaavya laXaNaaMmaQyao Ainayaimata paaLI, paaLIdrmyaana AitapaaoTduKaI, paaLIdrmyaana AitarWtas~aava [tyaadIMcaa samaavaoSa haotaao.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIMcao inadana ksao kolao jaatao?
bahutaokda varIla laXaNao jaaNavalyaasa AaiNa tyaa AnauYaMgaanao AaoTIpaaoTacaI tapaasaNaI taumacyaa DaVWTraMnaI kolyaavar yaa gaazIMcao inadana kolao jaatao.
saaonaaoga`afI, saITI skVna, emaAarAaya.
laVpa`aoskaopaI (inadana va {pacaar paÔtaI)
saIe – 125 (CA-125) – kk_raogaacaI SaMka Asalyaasa ha rWtaataIla GaTk tapaasalaa jaataao. hI tapaasaNaI raogaacyaa saMBaavya caZ{taaracao va karNaacao paUva_inadana krNyaasa madta krtaoo.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIMcao {pacaar ksao kolao jaataata?
baIjaaMDkaoYaacyaa [laajaacyaa paÔtaI Anaok GaTkaMvar AvalaMbaUna Aahota. jasao kI -
r}gNaasa jaaNavaNaa%yaa ~aasaacaI taIva`taa, gaazIMcaa Aakar va pa`kar, maihlaocao vaya va sava_saaQaarNa Aaraogya, itacyaa gaBa_QaarNaosaMbaMQaIcyaa BaavaI yaaojanaa.
1. bahutaokda tar}Na is~ayaaMnaa vaodnaa jaaNavata nasalyaasa daona tao taIna maihnao vaaT paahNyaacaa sallaa idlaa jaataao. Anaok maihlaaMmaQyao yaa kalaavaQaIta kaya_pairNaamasvar}pa gaazI (Functional Cysts) Asalyaasa AapaaoAapa naahISaa haotaata.
2. kahI pa`saMgaI DaVWTr taumhalaa kaya_pairNaamasvar}pa gaazI (Functional Cysts) AakuMicata krNyaakirtaa gaBa_inaraoQak gaaoLyaa Aqavaa saMpa`ork [laaja saUcavaU Saktaata. (gaBa_inaraoQak gaaoLyaaMcao paUvaI_paasaUnaca saovana krNaa%yaa maihlaaMmaQyao kaya_pairNaamasvar}pa gaazI (Functional Cysts) Wvaicataca AaZLtaata.) gaBa_inaraoQak gaaoLyaa [tar saaOmya baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIMkirtaa pa`BaavaI zrta naahIta, paNa tyaa Gaatak gaazIMpaasaUna (AMDkaoYaacaa kk_raoga) kahI pa`maaNaata saMrXaNa do{] Saktaata.
3. Sas~aik`yaa AavaSyaktaa jaaNavatao –
l saMpa`ork {pacaaraMnaa pa`itasaad na doNaa%yaa gaazI
l kahI maaisak paaLIcak` {laTUna gaolyaavarhI naahISaa na haoNaa%yaa gaazI
l AitaSaya maaozyaa Aakaracyaa gaazI
l AitaSaya vaodnaadayaI, paIL paDlaolyaa gaazI
l rjaaoinavaR$aI paScaata AaZLNaa%yaa gaazI
4. ivaiSaYT pa`karcyaa Sas~aik`yaocaI garja hI Anaok pa`karcyaa GaTkaMvar AvalaMbaUna Asatao. Sas~aik`yaota saaQyaa gaaz kaZNyaapaasaUna tao AgadI AMDkaoSa kaZNyaapaasaUna kSaacaahI samaavaoSa hao{] Saktaao. kahI gaMBaIr pa`saMgaI, gaBaa_Saya doKaIla kaZavao laagatao.
5. jarI taumacao DaVWTraMnaI taumacyaa inayaaoijata Sas~aik`yaobaabata saMpaUNa_ cacaa_ kolaI tarI taumhI ho sadOva laXaata zovaa kI pa`tyaXa Sas~aik`yaocao svar}pa ho Sas~aik`yao
Sas~aik`yaa kaoNatyaa pa`karo kolaI jaatao?
1. laVpa`aVTaVmaI (paaoT faDUna kolaI jaaNaarI)- kk_raogaacaI SaMka Asalyaasa, AitaSaya maaozI gaaz Asalyaasa, [tar gauMtaagauMtaIcaI SaWyataa Asalyaasa, inadana naomako va zama nasalyaasa.
2. laVpa`aoskaopaI – inadana AcaUk va zama Asalyaasa, r}gNa tar}Na va BaavaI kaLata gaBa_QaarNaocaI [cCa AsaNaarI, Aivavaaihta Asalyaasa. fayado – [tar Avayava icakTNyaacaI SaWyataa farca kmaI Asalyaanao vaMQyatva va paaoTduKaI yaa gaaoYTIMcaa BaavaI kaLata ivarL Asataata. r}gNaalayaata kmaI kaL vaastavya, ikmaana vaodnaa, inatyakmaa_Mnaa lavakr saur}vaata ho laVpa`aoskaopaIcao [tar fayado Aahota.
laXaata zovaNyaajaaogyaa mah$vapaUNa_ baabaI
rjaaoinavaR$aIpaScaata baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI inamaa_Na haoNaa%yaa maihlaolaa jaasta Qaaoka (kk_raoga [tyaadI) saMBavataao. Apavaadatmak pairisqataIta AaZLNaa%yaa baIjaaMDkaoYaacyaa Gaatak gaazIMvar lavakrata lavakr kolaa jaaNaara {pacaar AitaSaya {payauWta zrtaao.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI Anaokda kuzlaIhI laXaNao dSa_ivata nasalyaanao, ivaSaoYata: jyaa maihlaaMnaa paUvaI_ Asaa ~aasa Jaalaa Aaho tyaaMnaI inayaimata SaarIirk tapaasaNaI krNao AavaSyak zrtao. paUvaI_ baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI Jaalyaa Asalaolyaa maihlaaMmaQyao yaaMcaa Qaaoka AiQak pa`maaNaata saMBavataao.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIMmauLo enDaomaoiT^Aaoisasacao (Asalyaasa) svar}pa AiQakca taIva` hao{]na taumacao AMDkaoYa kaZavao laagaNyaacaI SaWyataa vaaZtao.
taumhalaa paaoTata daba, paaoT fugalyaasaarKao vaaTNao Aqavaa AaoTIpaaoTata Asvasqataa jaaNavata Asalyaasa tvarIta s~aIraogataj&aaMcaa sallaa Gyaavaa.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazI Anaokda kuzlaIhI laXaNao dSa_ivata nasalyaanao caaLISaInaMtar pa`tyaok maihlaonao Aapalyaa SarIracaI inayaimata vaaiYa_k tapaasaNaI va saaonaaoga`afI kr}na GyaavaI.
baIjaaMDkaoYaacyaa gaazIMcao lavakrata lavakr inadana va {pacaar taumacyaa saMpaUNa_ raogamauWtataocaI SaWyataa vaaZvataata.
प्रकरण १३ वे : बहुपुटीमय बिंब ग्रंथी आजार
bahupauTImaya ibaMba ga`MqaI Aajaar (Polycystic Ovarian Disease - PCOD)
bahupauTImaya ibaMba ga`MqaI Aajaar (Polycystic Ovarian Disease - PCOD) mhNajao kaya?
ibaMbapauTkaMcyaa saacaUna rahNyaanao inamaa_Na haoNaa%yaa yaa gaazIMmauLo baIjaaMDkaoYa maaozo hao{] Saktaata AaiNa tyaaMcao baa+ AavarNa jaaD hao{]na AMD inaima_taI va baIjaaotsaga_ pa`ik`yaolaa ADqaLa inamaa_Na haotaao va ho bahutaokda vaMQyatvaacao karNa zrtao.
PCOD mauLo saMpa`ork cak`aMvar pairNaama haotaao. saMpa`orko baIjaaMDkaoYaataIla AMDyaacaa sava_saaQaarNa ivakasa inayamana krNyaasa madta krtaata. yaabaabata Anaok saMklpanaa maaMDNyaata Aalyaa Asalyaa tarIdoKaIla saMpa`ork -cak` ka va kSaa pa`karo badlatao yaacaI naomakI karNao AÒapa A&aata Aahota.
AMDaSayaataIla jananakaoYaamaQyao (Follicles) s~aIbaIja Asatao. PCOD maQyao AMDaSayaata Anaok yaaogya pa`karo vaaZ na Jaalaolao jananakaoYa (Follicles) saacaUna rahtaata. yaa jananakaoYaataIla s~aIbaIja pairpaWva haota naahIta AaiNa tyaamauLoca AMDaSayaataUna {tsaija_ta kolao jaata naahIta. ApairpaWva jananakaoYa AaiNa s~aIbaIja baahor TakNyaatalaI (baIjaaotsaga_) Asamaqa_taa yaacaI karNao AMDaSayaata inamaa_Na haoNaa%yaa faVilakla isTmyaulaoiTMga saMpa`orkaMcaI KaalaavalaolaI paataLI va paur}YaI saMpa`orkaMcaI (AVnD^aojaonsa) pa`maaNaapaoXaa AiQak paataLI hI AsaU Saktaata. +a savaa_McaI pairNataI maihlaocyaa vaMQyatvaata hao{] Saktao.
ivaSaIta Aqavaa itaSaIta AsaNaa%yaa maihlaaMmaQyao ha Aajaar AaZLtaao. jyaa maihlaaMcyaa Aa[_ Aqavaa bahINa yaaMnaa PCOD saarKao Aajaar Asataata tyaaMcyaata ha Aajaar jaasta pa`maaNaata AaZLtaao.
~aasa va laXaNao
jar taumhalaa PCOD Asaola tar taumhalaa bahutaokda KaalaIlapaOkI kahI ~aasa va laXaNao jaaNavaU Saktaata.
l AsaaQaarNa, Ainayaimata, Aqavaa AitasaaOmya ikMvaa Wvaicataca yaoNaa%yaa maaisak paaLI
l Aita vajana vaaZNao Aqavaa laÛpaNaa
l taar}Nyaata padapa_Na krtaanaa bahutaokda (parMtaU naohmaI navho) ek Aqavaa AiQak saamaanya maaisak paaLInaMtar paaLI caukNao.
l vaMQyatva
l caoh%yaavar maaozyaa pa`maaNaata taar}NyapaIiTka {gavaNao, stanaaMcaa Aakar lahana haoNao, SarIravarIla, caoh%yaavarIla kosaaMcaI vaaZ (paur}YaaMpa`maaNao), DaoWyaavarIla kosa gaLNao, Aavaaja Gaaogara haoNao.
l DayabaoTIsa, saMpa`orkaMnaa Atyalpa pa`itasaad, [nSauilanalaa ivaraoQa (Insulin Resistance), rWtaataIla [nSauilana paataLIta vaaZ
inadana
AaoTIpaaoTacyaa tapaasaNaIdrmyaana AMDaSayaacaa vaaZlaolaa Aakar DaVWTraMnaa jaaNavaola. tyaacapa`maaNao maihlaocyaa SarIrata AaZLNaarI paur}YaI laXaNao yaa Aajaaracyaa inadanaasa pauYTI dotaIla.
tapaasaNyaa / caacaNyaa:-
l saaonaaoga`afI
l saMpa`ork caacaNyaa – qaayaraV[_Dcyaa caacaNyaa, pa`aolaVWTIna, efesaeca, elaeca, TosTaosToraona, [sT^aojaona (T3, T4, TSH, Prolactine, FSH, LH, Testosterone, Estrogen)
l rWtaataIla saaKarocao pa`maaNa va [nSauilana paataLI
l laVpa`aoskaopaI
l AMDaSayaacaI baayaaopsaI
{pacaar
r}gNaakirtaa inavaDNyaata yaoNaarI {pacaar pa ÔtaI Anaok GaTkaMvar AvalaMbaUna Aaho jasao kI – r}gNaacao vaya, r}gNaata AaZLNaarI pa`mauKa laXaNao (vaMQyatva, Ainayaimata paaLI, SarIrata haoNaaro paur}YaI badla), r}gNaacyaa gaBa_QaarNaosaMbaMQaI BaavaI kaLataIla yaaojanaa.
l PCOD varIla {pacaarata pa`amauKyaanao vajana kmaI krNao (DaVWTraMcyaa sallyaanao) yaacaa samaavaoSa haotaao. yaamauLo [nSauilana paataLI pa`maaNaata raKaNyaasa madta haotao, baIjaaotsagaa_sa pa`aotsaahna imaLUna gaBa_QaarNaocaI SaWyataa vaaZtao.
l PCOD cyaa r}gNaasa gaBa_QaarNaocaI [cCa Asalyaasa DayabaoTIsa varIla AaOYaQao (Metformin) va baIjaaotsagaa_sa pa`aotsaahna doNaarI AaOYaQao (Clomiphene, Letoval) idlaI jaataata.
l Ainayaimata paaLI AsaNaa%yaa r}gNaasa kahI kaLakirtaa gaBa_inaraoQak gaaowyaa idlyaa jaataata.
l SarIrata paur}YaI badla jaaNavaNaa%yaa r}gNaaMkirtaa iBaÑa pa`karcaI AaOYaQao idlaI jaataata.
l AaOYaQaI {pacaaraMcaa vaapar kr}nahI jar r}gNaata gaBa_QaarNaa haota nasaola tar laVpa`aoskaopaIÓaro AaovhoirAna iD^ilaMga (Ovarian Drilling) yaa {pacaar paÔtaIcaa AvalaMba kolaa jaataao. yaata dubaI_NaIÓaro ApairpaWva jananakaoYa vaIjapa`vaahanao jaaLlao jaataata. yaamauLo saMpa`ork saMtauilata hao{]na navyaanao jananakaoYaaMcaI inaima_taI haoNyaasa caalanaa imaLtao va r}gNaakDUna AaOYaQaaMnaa sakaratmak pa`itasaad imaLtaao.
PCOD cao saMBaavya pairNaama va Qaaoko
l vaMQyatva
l laÛpaNaa va tyaa AnauYaMgaanao haoNaaro [tar duYpairNaama jasao kI, {cca rWtadaba va maQaumaoh.
l gaBaa_SayaataIla Astaracyaa kk_raoga va stanaacaa kk_raoga haoNyaacyaa SaWyataota vaaZ
PCOD cyaa AajaaracaI [tar naavao
Polycystic Ovaries, Polycystic Ovarian Syndrome (PCOS), Stein-Leventhal Syndrome, Polyfollicular Ovarian Disease.
प्रकरण १४ वे : रजोनिवृत्तीपश्चात रक्तस्त्राव
rjaaoinavaR$aIpaScaata rWtas~aava (Post Menopausal Bleeding - PMB)
rjaaoinavaR$aIpaScaata rWtas~aava (Post Menopausal Bleeding - PMB) mhNajao kaya?
rjaaoinavaR$aIcyaa vayaataIla maihlaolaa ek vaYa_Bar maaisak paaLIs~aavaaiSavaaya gaolyaanaMtar yaaonaImaagaa_vaaTo Ainayaimata rWtas~aava (kuzlyaahI saMpa`ork {pacaaraMiSavaaya) Jaalyaasa tyaasa rjaaoinavaR$aIpaScaata rWtas~aava (Post Menopausal Bleeding) Asao mhNataata.
rjaaoinavaR$aIcyaa vayaata kuzlyaahI pa`karo Ainayaimata rWtas~aava Aqavaa paaLI baMd Jaalyaavar kahI kaLanaMtar paunha s~aava Jaalyaasa Aijabaata dula_Xa kr} nayao va tvarIta s~aIraogataj&aaMcaa sallaa Gyaavaa.
paIemabaI (PMB) evaZa icaMtaajanak ka Aaho?
paIemabaI (PMB) ho gaBaa_Saya Astaracyaa kk_raogaata AaZLNaaro pa`mauKa laXaNa Asalyaanao Asaa rWtas~aava ikMicata pa`maaNaata AaZLlaa tarI tyaakDo Aijabaata dula_Xa kr} nayao.
paIemabaI (PMB) tapaasaNao garjaocao ka Aaho?
paIemabaI (PMB) tapaasaNao naohmaIca garjaocao Aaho. bahutaaMSa vaoLa kuzlaIhI gaMBaIr samasyaa saapaDNaar naahI parMtaU kahI vaoLa rWtas~aava ho kk_raogaasaarKyaa gaMBaIr Aajaaracao saur}vaataIcao laXaNa AsaU Saktao. Aqaa_ta rWtas~aava jarI kk_raogaaSaI saMbaMiQata Asalaa tarI, tyaacao yaaogya vaoLI inadana Jaalyaasa taao bara haoNyaacaI SaWyataa vaaZtao.
saaonaaoga`afI krNyaata Aalaolyaa maihlaaMpaOkI SaokDa dha r}gNaaMmaQyao 5 imamaI paataL gaBaa_Sayaacao Astar (Endometrium) AaZLtao va tyaaMnaa tyaanaMtarhI rWtas~aava caalauca rahtaao AaiNa tyaapaOkI SaokDa dha r}gNaaMnaa mhNajaoca saaonaaoga`afI caacaNaI nakaratmak pairNaama Aalaolyaa 100 taIla 1 maihlaolaa gaBaa_SayaataIla Astaracaa kk_raoga (Endometrial Cancer) AsaU Saktaao.
paIemabaI (PMB) caI karNao kaya Aahota?
75 tao 90 TWko r}gNaaMmaQyao caacaNyaa va tapaasaNyaa Óaro kuzlaohI zama karNa AaZLta naahI Aqavaa saaOmya karNa saapaDtao. saaOmya karNaaMmaQyao Atrophic Vaginitis (rjaaoinavaR$aIpaScaata va %hasaanao yaaonaImaagaa_cyaa SlaoYmala tvacaota Jaalaolaa frk va Apau%yaa [sT^aojaonas~aamauLo {tpaÑa Jaalaolaa yaaoinamaagaa_caa dah), Cervical & Endometrial Polyp (gaBaa_Sayaacyaa ga`Ivaota Aqavaa AstarataIla gaaz) yaaMcaa samaavaoSa haotaao.
10 tao 25 % r}gNaaMmaQyao gaBa_mauKaacaa Aqavaa gaBaa_SayaataIla Astaracaa kk_raoga ho paIemabaI (PMB) cao karNa AsaU Saktao.
Wvaicata pa`saMgaI mala Aqavaa maU~aavaaTo rWtas~aava Jaalyaasa tyaacaa caUkInao paIemabaI (PMB) SaI saMbaMQa jaaoDU nayao.
paIemabaI (PMB) cao inadana ksao kolao jaatao?
kk_raoga Asalyaasa tyaacao lavakr inadana vhavao yaakirtaa sava_ vaOÒkIya saadrIkrNa, saKaaola paUva_maaihtaI, vaOÒkIya SaarIirk tapaasaNyaa va [tar caacaNyaa tvarIta krNyaata yaavyaata. yaata KaalaIla gaaoYTIMcaa AMtaBaa_va Asaavaa:-
l rWtas~aavaacaI kalamayaa_da va taIva`taa
l jaKama Aqavaa SaarIirk saMbaMQa yaasaarKaI rWtas~aavaacaI pa`aqaimak karNao
l saMpa`ork [laaja caalau Aaho ka?
l maQaumaoh, laÛpaNaa yaasaarKyaa Aaraogya samasyaa
l kk_raogaasaMbaMQaIcaa kaOTuMibak paUvao_itahasa
l jananaoMid`yaaMcyaa saMbaMiQata raogaaMcaa paUvao_itahasa
AaoTIpaaoT, yaaonaImaaga va gaBa_mauKaacaI tapaasaNaI.
caacaNyaa –
l paVpaismaAr tapaasaNaI (gaBaa_Sayaacao mauKa va yaaoinamaagaa_maQalyaa paoSaIMcaI tapaasaNaI)
l saaonaaoga`afI – gaBaa_Saya AstaracaI jaaDI 5 imamaI paoXaa kmaI Asalyaasa [tar kuzlyaahI tapaasaNaIcaI AavaSyaktaa Baasata naahI tarIhI KabardarIcaa {paaya mhNaUna kahI jaNa ‘enDaomaoiT^Ala
l kahI pa`saMgaI gaBa_ paaokLIta salaa[_na TakUna saaonaaoga`afI kolaI jaatao va tyaamauLo sabamyauksa fayaba`aV[_D\sa va enDaomaoiT^Ala
l enDaomaoiT^Ala
o pa`tyaXa paahNaI va saMSayaaspad Baagaapaya_Mta paaocaUna tyaacaI caacaNaI SaWya haotao.
o pa`tyaXa paahNaI va gaaz Asalyaasa caacaNaI krtaovaoLIca {pacaar SaWya.
o AaVifsa ihsT^aoskaopaI kolyaasa BaUla doNyaacaI AavaSyaktaahI Baasata naahI.
paIemabaI (PMB) cao {pacaar ksao kolao jaataata?
l AVT^aVifk vhjaayainaTIsa (Atrophic Vaginitis) – saMpa`ork (Estrogen) malama laavaNao
l gaBaa_Sayaacyaa ga`IvaotaIla gaaz - Sas~aik`yaonao kaZUna TakNao
l baayaaopsaIcaacaNaIta kk_raoga nasalyaacao spaYT Jaalyaasa – saMpa`ork (Progestrone) Aqavaa imaronaa [nT^ayauToirna isasTIma yaa {pacaarpaÔtaIcaa AvalaMba kolaa jaataao. gaBaa_Saya kaZUna TakNyaacyaa payaa_yaacaahI yaa kirtaa ivacaar kolaa jaa{] Saktaao. tarI yaabaabata r}gNaaMnaI Aapalyaa s~aIraogataj&aaMSaI saivastar cacaa_ kr}na magaca inaNa_ya Gyaavaa.
l kk_raogaacao inadana Jaalyaasa gaBaa_Saya kaZUna Taklao jaatao.
l pa`aqaimak tapaasaNaIta saaOmya pairisqataI AaZLlaI parMtaU rWtas~aava caalauca raihlaa tar ihsT^aoskaopaIÓaro paunha baayaaopsaI kolaI jaavaI.
प्रकरण १५ वे : सिस्टायसिस
isasTayaiTsa (Cystitis)
isasTayaiTsa (Cystitis) mhNajao kaya?
isasTayaiTsa (Cystitis) mhNajao maU~aaSayaacaa dah. yauroqa`ayaiTsa (Urethritis) mhNajao maU~aaotsagaI_ nailakaMcaa dah. eki~ata rItyaa yaa daonhI samasyaaMnaa maU~asaMsqaocao ivakar (Urinary Tract Infection) Asao saMbaaoQalao jaatao. jaIvaaNaU saMsaga_ maU~aipaMDaMpaya_Mta paaocalyaasa tyaalaa paayalaaonaof`ayaiTsa (Pyelonephritis) Asao mhNataata.
maU~asaMsqaotaIla ivaivaQa Avayava:-
1. daona maU~aipaMD
2. daona maU~avaahk (maU~aipaMDapaasaUna maU~aaSayaapaya_Mta) nailaka
3. maU~aaSaya
4. daona vataU_Lakar snaayaU – maU~aaSaya ÓaraSaI rbarapa`maaNao kaya_rta rahUna maU~a gaLtaI raoKaNyaasa saahayya krtaata.
5. maU~aaSayaataIla majjaataMtaU – maU~aaSaya Barlyaavar laGavaIcaI jaaNaIva kr}na doNyaacao kaya_ krtaata.
6. maU~a ivasaja_na nailaka
maU~aaSayaacaa dah (Cystitis) ha jaasta kr}na maihlaaMmaQyao AaZLNaara ivakar Aaho. pa`aOZ r}gNaaMmaQyao yaa Aajaaracao paur}Ya va maihlaaMmaQyao Asalaolao pa`maaNa 1 : 50 Asao Aaho. ha ivakar maihlaaMmaQyao jaasta pa`maaNaata AaZLNyaacao karNa mhNajao maihlaaMmaQyao maU~a ivasaja_na nailakocaI laaMbaI taUlanaonao kmaI (1.2 tao 2 [Mca) Asatao. tyaamauLo jaIvaaNaUMcaa maU~aaSayaataIla pa`vaoSa va pa`janana saulaBataonao GaDUna saMsagaa_caI SaWyataa vaaZtao.
Asaa AMdaja vata_ivalaa jaataao kI saaQaarNapaNao 50 TWko pa`aOZ maihlaaMnaa inadana ekda tarI maU~aaSayaacyaa dahacaa AnauBava yaotaao. yaapaOkI inammyaa r}gNaaMcyaa maU~amaagaa_ta jaIvaaNaU saMsaga_ Asataao.
pa`aqaimak {pacaaraMkirtaa DaVWTraMkDo yaoNaa%yaa maihlaa r}gNaaMpaOkI 2 tao 5 TWko yaa maU~aaSayaacaa dah (Cystitis) yaa karNaakirtaa yaotaata. tyaataIla 90 TWko r}gNaaMnaa ha ~aasa satata jaaNavata Asataao.
maU~aaSayaacaa dah - isasTayaiTsa (Cystitis) ka haotaao?
maU~aaSayaacaa dah ha jaIvaaNaU saMsagaa_mauLo haotaao. AajaaracaI saMBaavyataa vaaZvaNaaro GaTkaMmaQyao KaalaIla baabaIMcaa AMtaBaa_va haotaao.
1. ekahUna AaiQak vyaiWtaMSaI SaairrIk saMbaMQa
2. yaaonaImaagaa_taIla saMsaga_ (Vaginal Infection) – yaaonaImaagaa_ta inamaa_Na haoNaara s~aava kmaI pa`maaNaata Asalyaasa Aqavaa nasalyaasa jaIvaaNaUMcao yaaonaImaagaa_taIla vaastavya va vaaZ saulaBa haotao. yaamauLo maU~aaSayaacaa dah haotaao.
3. Apavaadatmak pa`saMgaI AitaSaya lahana maU~a ivasaja_na nailaka
4. maQaumaoh
5. SarIrataIla paaNyaacaI kmatartaa (Chronic Dehydration)
6. ApaurI vyaiWtagata svacCtaa. malaÓar va yaaonaImaaga_ javaL AsalyaamauLo pauroSaI svacCtaa na baaLgalyaasa malaataIla jaIvaaNaU yaaonaImaagaa_vaaTo Aata iSar}na maU~adahacaI SaWyataa vaaZtao.
7. maU~amaagaa_taIla saMsagaa_caa paUvao_itahasa. isasTayaiTsacyaa r}gNaaMpaOkI 80 TWko r}gNaaMmaQyao yaacaa pa`aduBaa_va daona vaYaa_Mta paunha GaDU Saktaao.
8. rjaaoinavaR$aI – s~aI saMpa`ork ([sT^aojaona) cyaa ABaavaamauLo [Mid`yaaMta kaorDopaNaa yao
9. Sas~aik`yaopaScaata kRi~ama rItyaa maU~a vaahUna naoNyaasaazI SarIrata nailaka Taklyaasa tyaavaaTodoKaIla jaIvaaNaUsaMsagaa_caI SaWyataa vaaZtao.
10.mautaKaDyaaMcaa ivakar AsaNaa%yaaMmaQyao maU~adahacao pa`maaNa AiQak Asalyaacao AaZLUna Aalao Aaho.
11. maihlaaMmaQyao vaaparNyaata yaoNaarI gaBa_inaraoQak (Contraceptive Diaphragm) saaQanao.
12.raogapa`itakarXamataa kmaI AsaNaaro r}gNa (eD\sa, rWtaXaya, [tyaadIMcao r}gNa)
13.yaaonaImaagao_ pa`saUtaIpaScaata lagaocaca majjaarjjaU taaNalao jaa{]na maU~aaSayaacaI kaya_Xamataa kmaI haotao va tyaamauLo maihlaosa laGavaI krtaanaa ~aasa jaaNavataao Aqavaa laGavaI paUNa_paNao baahor TaklaI jaata naahI va saacaNaa%yaa laGavaImauLo saMsagaa_caI SaWyataa vaaZtao.
maU~aaSayaacaa dah - isasTayaiTsa (Cystitis) caI laXaNao kaoNataI?
1. maU~a ivasaja_na krtaovaoLI vaodnaa, jaLjaL.
2. laGavaIcaI taIva` va taataDIcaI jaaNaIva.
3. vaarMvaar laGavaIcaI Baavanaa va laGavaI paUNa_ta: {tsaija_ta na krtaa AalyaasaarKao vaaTNao.
4. 50 TWko maihlaaMmaQyao qaMDI vaajaUna taapa yaotaao, kMbarota taIva` vaodnaa, maLmaLNao – {laTyaa haoNao hI laXaNao ivakar gaMBaIr Jaalyaacao dSa_ivataata. ASaavaoLI saMsaga_ maU~aipaMDaMpaya_Mta paaocalaa AsaNyaacaI SaWyataa Asatao - paayalaaonaof`ayaiTsa (Pyelonephritis).
maU~aaSayaacaa dah - isasTayaiTsa (Cystitis) Jaalyaasa kaoNatyaa tapaasaNyaa kravyaata?
1. maU~atapaasaNaI – naohmaIcyaa maU~atapaasaNaIsaaobataca maU~aacaa kahI namaunaa Gao{]na tyaataIla jaMtaUMcaI kRi~amarItyaa vaaZ kolaI jaatao va tao kuzlyaa AaOYaQaaMnaa pa`itasaad dotaata yaacao inarIXaNa kolao jaatao.
2. rWta caacaNaI (laaoh, Sak_ra, [tyaadI)
3. saaonaaoga`afI – yaa caacaNaIÓaro mautaKaDyaacao inadana, mau~aaSayaavar iktaI pairNaama Jaalaa Aah?, maU~aipaMDavar pairNaama Jaalaa Aaho ka? yaa baabaI spaYT haotaata.
4. Xa-ikrNa – maUtaKaDyaacaa saMSaya Asalyaasa
maU~aaSayaacaa dah - isasTayaiTsa (Cystitis) varIla {pacaar
vaodnaaSaamako va pa`itajaOivako idlaI jaataata va BarpaUr paaNaI ipaNyaacaa sallaa idlaa jaataao.
AajaaracaI taIva`taa AiQak Asalyaasa (taapa, paaoTduKaI, laGavaIta jaasta saMsaga_) salaa[_na va salaa[_na vaaTo [MjaoWSana do{]na baro kolao jaatao. r}gNaaMvarIla AaOYaQaaopacaaracaa kalaavaQaI tyaaMcyaavar kolyaa jaaNaa%yaa caacaNyaaMmaQaUna idsaNaa%yaa ivakaracyaa taIva`taovar AvalaMbaUna Asataao.
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) – maU~amaagaa_vaaTo dubaI_Na Aata sarkvaUna ivakaraMcaI paahNaI kolaI jaatao. hI inadana va saaobataca {pacaar paÔtaIdoKaIla Aaho. maU~amaagaa_cyaa dahavar AaOYaQaaopacaar kolyaanaMtar tyaacaa ApaoiXata pairNaama saaQalaa gaolaa Aaho kI naahI ho jaaNaNyaakirtaa va tyaacapa`maaNao ha ivakar vaarMvaar ka {d\Bavataao ho SaaoQaNyaakirtaa hI caacaNaI kolaI jaatao.
प्रकरण १६ वे : सिस्टोस्कोपी
isasTaoskaopaI (Cysto-Urethroscopy)
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) mhNajao kaya?
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) – maU~amaagaa_vaaTo CaoTI dubaI_Na Aata sarkvalaI jaatao, tyaasa ivhDIAao kVmaora jaaoDlaa jaataao va duiba_NaIlaa Asalaolyaa nailakotaUna naaVma_la salaa[_na Aqavaa iglasarInayauWta d`vaanao mau~aaSaya fugaivalao jaatao va maoiDkla maaVinaTrvar (TV) maU~aaSaya va maU~a ivasaja_na nailakocao AMtarMga paUNa_paNao baGataa yaotao va tyaacao ivhDIAaovar ica
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) kaoNatyaa karNaaMkirtaa kravaI?
1. vaarMvaar haoNaara maU~adah.
2. maU~a ivasaja_na krtaanaa taIva` vaodnaa
3. maU~amaagaa_varIla saMpaUNa_ Aqavaa AMSata: inayaM~aNa saUTNao (Urinary Incontinence)
4. maU~amaagaa_sa JaalaolaI taIva` [jaa
5. laGavaIvaaTo rWta jaaNao
6. maU~aaSayaataIla gaaz ({]taIMcaI AinayaMi~ata vaaZ Aqavaa kk_raoga) inadana va {pacaar
7. maU~aaSayaataIla KaDa (inadana va {pacaar)
8. paur}YaaMmaQyao pa`aosToT ga`MqaIMcaI vaaZ Jaalyaasa tyaamauLo mau~aaSayaavaaTo inaGaNaa%yaa maU~amaagaa_var pairNaama haotaao.
9. jananaoMid`yaaSaI saMbaMiQata va maU~aaSayaacyaa inakT kaoNataIhI Sas~aik`yaa kolyaasa Tako Gaotaanaa isasTaoskaopaI kolaI jaatao.
10.jananaoMid`yaaSaI saMbaMiQata gauMtaagauMtaIcyaa Sas~aik`yaaMdrmyaana maU~avaahk nailakolaa [jaa Jaalyaasa Aqavaa hao{] nayao yaakirtaa isasTaoskaopaIÓaro maU~avaahk nailakota baarIkSaI naLI (Ureteric Catheter - Stent) TaklaI jaatao.
11. maU~amaagaa_taIla BagaoMd`acao (Urinary Track Fistula) inadana krNyaakirtaa isasTaoskaopaI kolaI jaatao.
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) taIla saMBaavya Qaaoko
1. saMsaga_
2. rWtas~aava
3. maU~a saMcaya
4. maU~aaSayaasa iCd` paDNao
taumhalaa gaBa_QaarNaa JaalaI Asalyaasa Aqavaa taSaI SaMka Asalyaasa, [laajaapaUvaI_ tasao taumacyaa DaVWTraMcyaa inadSa_naasa AaNaUna Òa.
taumacyaa ivaiSaYT vaOÒkIya isqataInausaar taumhalaa [tarhI Qaaoko saMBavataata. {pacaarapaUvaI_ sava_ baabaIMvar DaVWTraMSaI cacaa_ krNyaasa ivasar} naka.
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) kirtaa malaa kaoNataI BaUla idlaI jaa[_la?
kovaL Aajaaracao inadana krNyaasaazI jar isasTaoskaopaI kolaI jaata Asaola tar sqaainak BaUla (Local Anaesthesia) idlaI jaatao (Jaayalaaokona jaolaI – malama maU~a ivasaja_na nailakota saaoDlao jaatao.
kahI r}gNaaMnaa Jaaopaocao [MjaoWSana do{]na saMpaUNa_ BaUla doKaIla idlaI jaa{] Saktao. jar maU~aaSayaataIla gaaz Aqavaa KaDo kaZNyaasaarKaI Sas~aik`yaahI krayacaI Asaola tar saMpaUNa_ BaUla Aqavaa kMbarota BaUlaocao [MjaoWSana (Spinal or Epidural Anaesthesia) idlao jaatao.
tarI ho pa`tyaok r}gNaacaI sahna krNyaacaI Xamataa, isasTaoskaopaIpaUva_ SaairrIk isqataI, AadI baabaIMvar AvalaMbaUna Asatao.
DaVWTraMnaI malaa isasTaoskaopaI (Cystoscopy) caa sallaa idlyaasa maI kaya kravao?
1. DaVWTraMSaI cacaa_ kr}na isasTaoskaopaIcaI pa`ik`yaa naIT va paUNa_paNao samajaUna Gyaa. taumhI garaodr Asalyaasa DaVWTraMnaa tyaacaI klpanaa Òa.
2. taumhalaa kaoNataa Aajaar Asalyaasa, taumacyaavar kaoNataahI AaOYaQaaopacaar caalau Asalyaasa Aqavaa taumhalaa kaoNatyaa AaOYaQaaMcaI AVlajaI_ Asalyaasa tyaacaI DaVWTraMnaa spaYT klpanaa Òa.
3. maU~asaMsagaa_caI SaMka Asalyaasa tyaaivaYayaI DaVWTraMnaa saaMgaa.
isasTaoskaopaI (Cystoscopy) saMbaMiQata laXaata zovaavayaacyaa baabaI
isasTaoskaopaI hI baa+r}gNa ivaBaagaata kolaI jaa{] SakNaarI Sas~aik`yaa Aaho. parMtaU kQaI kQaI saMpaUNa_ Aqavaa kMbaroKaalaI BaUla do{]na kolaI gaolyaasa, maU~aaSayaataIla gauMtaagauMtaIcyaa Sas~aik`yaa kolyaa gaolyaasa r}gNaalayaata vaastavya kravao laagau Saktao. tarI ho r}gNaacyaa tyaavaoLcyaa SaairrIk isqataIvar AvalaMbaUna Aaho.
taumhalaa kdaicata Sas~aik`yaonaMtar kahI kaL laGavaIvaaTo rWta jaa{] Saktao. Aqaa_ta yaa rWtaacao pa`maaNa ek-daona idvasaaMta kmaI haotao.
taumhalaa DaVWTr BarpaUr paaNaI ipaNyaacaa sallaa dotaIla, yaamauLo haoNaara maU~a ivasaja_naacyaa vaoLI haoNaarI Asvasqataa kmaI hao[_la.
DaVWTr taumhalaa vaodnaaSaamako va pa`itajaOivako dotaIla.
DaVWTraMnaI taumhalaa vaogaLa sallaa idlaa nasalyaasa taumhI taumacaa inatyaacaa Aahar va [tar dOnaMidna vyavahar caalau zovaU Saktaa.
SaairrIk saMbaMQa daona AazvaDo TaLavaota.
yaaiSavaaya [tar kahI SaMka Asalyaasa DaVWTraMcaa sallaa Gyaavaa.
KaalaIla baabaI AaZLlyaasa tvarIta DaVWTraMnaa BaoTavao
1)qaMDI vaajaUna taapa yaoNao, 2) vaarMvaar va taataDInao laGavaIlaa jaavao laagaNao. 3) maU~a ivasaja_na krtaa na yaoNao. 4) kMbarota taIva` vaodnaa 5) satata jaLjaLNao va laGavaItaUna satata rWtas~aava haoNao.
प्रकरण १७ वे : रजोनिवृत्ती
rjaaoinavaR$aI (Menopause)
rjaaoinavaR$aI (Menopause) mhNajao kaya?
rjaaoinavaR$aI (Menopause) ha is~acyaa jaIvanaatalaa Asaa kaL kI jaovha baIjaaMDkaoSa s~aI saMpa`orkaMcaI (Estrogen) inaima_taI qaaMbavatao va jaao bahutaokda maaisak paaLI cyaa ivaramaanao jaaNavataao.
saMpaUNa_ pa`janana kalaKaMData AMDaSayaaMcaI daona AtyaavaSyak kaya_o Asataata – tao s~aIbaIja va s~aI saMpa`orkaMcaI inaima_taI krtaata. saMpa`orko maihlaaMmaQaIla SaairrIk vaOiSaYTyaaMkirtaa jabaabadar Asataata jasao kI – stana vaRÔI, ZaobaL SarIr Aakar AaiNa Ptaucak` AaiNa ASaa kahI vyaaKyaa na krtaa yaoNyaajaaogaI baabaI kI jyaa ‘s~aItva’ mhNaUna AaoLKalyaa jaataata.
AapaNa jaovha rjaaoinavaR$aIsaMbaMQaI baaolataao taovha Aapalyaalaa bahutaokda s~aI jaIvanaatalaa taao kalaKaMD ApaoiXata Asataao jyaata AMDaSayao tyaaMcao kaya_ qaaMbavataata.
rjaaoinavaR$aI (Menopause) caI saur}vaata kovha haotao?
rjaaoinavaR$aI (Menopause) cao sarasarI vaya 51 vaYao_ AsaUna hI bahutaaMSa vaoLa 47 – 53 cyaa drmyaana GaDUna Aalyaacao AaZLtao. rjaaoinavaR$aIpaUva_ (Pre Menopause) Aqaa_ta rjaaoinavaR$aI pauvaI_caa kaL, rjaaoinavaR$aao$ar (Pre Menopause) Aqaa_ta rjaaoinavaR$aI naMtarcaa kaL. PeriMenopause Aqaa_ta rjaaoinavaR$aI cyaa Aasapaasacaa kaL – sarasarI 4 vaYao_ yaasa WlaayamaoWTrIk iparIyaD (Climacteric Period) AsaohI mhNataata.
laGau saamaaijak-Aaiqa_k star, inarXartaa yaa baabaI vaoLo paUvaI_ rjaaoinavaR$aISaI inagaDIta Aahota tyaacapa`maaNao vaoLo paUvaI_ rjaaoinavaR$aI hI AnauvaMiSak pa`vaR$aI AsaU Saktao. taqaaipa, pa`qama Ptaupa`aptaIcyaa vaoLcao vaya, vaOvaaihk isqataI, vajana, {McaI, baaLMtapaNao, kRi~ama saMpa`orkaMcaa vaapar yaa baabaI rjaaoinavaR$aISaI saMbaMiQata naahI. naOsaiga_k rjaaoinavaR$aI inasagainayamaapa`maaNao zrlyaavaoLolaa GaDUna yaotao. kRi~ama rjaaoinavaR$aI hI bahutaokda AMDaSaya kaZlyaamauLo Aqavaa ikrNaaotsaaramauLo GaDUna yaotao.
AkalaI rjaaoinavaR$aI (Premature Menopause) mhNajao kaya?
AkalaI rjaaoinavaR$aI (Premature Menopause – Ovarian failure) mhNajao vaya vaYao_ 40 paUvaI_ rjaaoinavaR$aI, jyaata baIjaaMDkaoYa s~aI saMpa`orkaMcaI inaima_taI (pa`amauKyaanao Estrogen) krNao qaaMbavatao.
rjaaoinavaR$aI (Menopause) cao inadana ksao kolao jaatao?
saMpa`ork (FSH) maaojaNyaacaI saaQaI rWtacaacaNaI kolaI jaatao. saMpa`orkaMcao (FSH) rWtaataIla vaaZlaolao pa`maaNa ho rjaaoinavaR$aI inadSa_k Asalao tarI AcaUk inadana navho.
rjaaoinavaR$aI (Menopause) cyaa kaLata Ptaucak`avar kaya pairNaama haotaao?
jarI kahI maihlaaMmaQyao maaisak paaLI ekaekI baMd haota AsalaI, tarI Anaok maihlaaMnaa Asao idsaUna yaotao kI tyaaMcyaa daona maaisak paaLIMmaQaIla AMtar Ptaucak` pauNa_paNao qaaMbaNyaacyaa kahI maihnao AaQaIpaya_Mta vaaZlaolao AaZLtao, maaisak paaLI Ainayaimata va hLuhLu saaOmya haota jaa{]na rWtas~aavaacao pa`maaNa hLUhLU kmaI haota jaatao. Asao Asalao tarI kahI maihlaaMmaQyao rjaaoinavaR$aIcyaa paUvaI_ maaisak paaLIta AitarWtas~aavaacaa AnauBava yao
rjaaoinavaR$aI (Menopause) caI laXaNao kaoNataI?
maaisak paaLI baMd haoNyaabaraobarca SarIracaa dah va Gaama yaoNao, naOraSya, icaDicaD, jaIva Gaabara haoNao, smarNaSaWtaIcaa %hasa, ekaga`taa kmaI haoNao, inad`anaaSa, qakvaa, kamavaasanaa kmaI haoNao, tvacaa kaorDI paDNao, maU~aaSayaaSaI saMbaMiQata ivakar, [tyaadI laXaNao jaaNavataata. yaavyaitairWta kQaI kQaI yaaonaImaagaa_caa %hasa (Atrophic Vaginitis), SauYktaa, Asvasqataa, Kaaja, jaLjaL, samaagamaacyaa vaoLI ~aasa (vaodnaa) hI laXaNaohI jaaNavataata.
rjaaoinavaR$aI (Menopause) cao dUrgaamaI pairNaama kaoNatao?
varIla laXaNaaMbaraobarca =dyaalaa rWtapaurvaza krNaa%yaa rWtavaaihnyaaMcaa %hasa, kaolaosT^aVla paataLIta vaaZ, haDo izsaUL haoNyaacaI pa`ik`yaa vaaZNao (va tyaamauLo AisqaBaMgaacaI vaaZtaI SaWyataa), gaBaa_Sayaacao Astar paataL va inaYk`Iya haoNao, maihlaocyaa SarIr saaOYzvaata badla (reduction in female contour), AaoTIpaaoTacaa taL duba_la haoNao, [tyaadI.
rjaaoinavaR$aI (Menopause) caI laXaNao iktaI kaL jaaNavataata?
80 TWko maihlaaMmaQyao rjaaoinavaR$aI (Menopause) caI laXaNao idsaUna yaotaata tar {rlaolyaa 20 TWko maihlaaMmaQyao hI laXaNao AitaSaya Wvaicata va kmaI pa`maaNaata AaZLtaata. kahIMnaa hI laXaNao qaaoDyaa kaLa kirtaa jaaNavataata tar [taraMnaa taI Anaok vaYaa_Mpaya_Mta jaaNavata rahtaata. rjaaoinavaR$aISaI saMbaMiQata ivaivaQa laXaNao maihlaaMmaQyao idsaUna yaotaata. [sT^aojaonacyaa kmatartaomauLo maihlaaMnaa AgadI tyaaMcyaa vayaacaI sa$arI {laTUna gaolyaavarhI yaaonaImaagaa_taIla s~aava va Asvasqataa, maU~aaSayaacao ivakar jaaNavataata.
SarIracaa {YNataonao dah va AitaSaya Gaama kSaamauLo jaaNavataata?
bahutaaMSa maihlaaMnaa tyaaMcyaa rjaaoinavaR$aI kaLata Acaanak AnauBavaasa yaoNaarI hI {YNataocaI taatpaurtaI va Ainayaimata jaaNaIva Aaho va hI qaaoDo maihnao tao Anaok vaYaa_Mpaya_Mta is~ayaaMmaQyao AnauBavaasa yaotao. ho [sT^aojaonacyaa kmatartaomauLo GaDta nasaUna [sT^aojaonacaI paataLI Acaanak KaalaavalyaamauLo GaDtao va [sT^aojaona paataLI ekda isqaravalaI kI ho kmaI haotao. yaata taumacaa caohra laala haotaao va hI {YNataa taumacyaa maana va CataIpaya_MtahI paaocaU Saktao yaacao karNa [sT^aojaona kmaI Jaalyaanao tvacaotaIla rWtavaaihnyaa ivastaartaata va sqaainak rWtapa`vaah vaaZtaao. Gaama hI vaaZtyaa {YNataocao inayamana krNyaasaazI SarIrakDUna GaDNaarI naOsaiga_k pa`itaik`yaa Aaho.
caha, kaVfI, itaKaT, taolakT va masaalaodar padaqaa_Mcao saovana kolyaanao yaata vaaZ hao{] Saktao.
rjaaoinavaR$aI (Menopause) cao {pacaar ksao kolao jaataata?
saMpa`orkaMnaa payaa_yaI {pacaarpaÔtaI (Harmone Replacement Therapy) jyaamauLo SarIracaa dah va Gaama yaoNao yaavar inayaM~aNa imaLvataa yaotao. naOraSya va inad`anaaSa kahI pa`maaNaata kmaI krNyaakirtaa DaVWTrI sallyaanao AaOYaQaI {pacaar kolao jaa{] Saktaata. hI ek s~aI jaIvanaatalaI Apairhaya_ naOsaiga_k Avasqaa Aaho. yaabaÕlacaI SaWya itatakI AiQak maaihtaI kr}na GyaavaI. kuTUMbaIya, ima~a va DaVWTr yaaMcyaasah kolaI jaaNaarI cacaa_ taumhalaa fayadoSaIr zr} Saktao. Aapalyaalaa badlataa na yao
paur}YaaMmaQyao rjaaoinavaR$aI (Menopause) Asatao kaya?
rjaaoinavaR$aIcyaa vyaaKyaonausaar, paur}YaaMmaQyao rjaaoinavaR$aI (MMenopause) AsaU Sakta naahI. ha vaadacaa ivaYaya Asalaa tarIhI paur}YaaMnaa doKaIla maihlaaMpa`maaNaoca ASaa eka AvasqaotaUna jaavao laagau Saktao jyaasa AVnD^aopaaVJa (Andropause) Asao saMbaaoQalao jaatao. maihlaaMmaQaIla rjaaoinavaR$aI hI saMpa`ork paataLIta ekaekI GaT Jaalyaanao GaDUna yaotao, tar paur}YaaMmaQyao paur}YaI saMpa`orkaMcyaa (Testosterone) caI paataLI hLuhLu Kaalaavatao AaiNa Anaok vaYaa_MnaMtarhI tyaata JaalaolaI GaT hI Atyalpa Asatao. Anaokda Asao AaZLUna Aalao Aaho kI 70 vaYao_ vayaacyaa paur}YaatahI paur}YaI saMpa`orkaMcaI (Testosterone) caI paataLI 25 vaYao_ vayaacyaa tar}Naa[takIca Asatao.
प्रकरण १८ वे : पॅप स्मिअर
paVpa-ismaAr (Pap-Smear)
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI mhNajao kaya?
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI hI gaBa_mauKaavarIla va AataIla paRYzavarIla paoSaI saUXmadSa_k yaM~aaKaalaI tapaasaNyaacaI pa`ik`yaa haoya. yaa paoSaIMmaQyao dIGa_kaLata haoNaaro badla kVnsar Aqavaa tyaacyaa SaWyataobaÕla saMkota do{] Saktaata. va tyaaÓaro lavakr inadana va {pacaar hao{] Saktaata.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI kSaI kolaI jaatao?
yaa caacaNaIkirtaa BaUla doNyaacaI garja paDta naahI. taumacao yaaonaImaaga_ {GaDNyaakirtaa DaVWTr spaoWyaulama naavaacyaa {pakrNaacaa vaapar krtaata. ho qaaoDosao gaOrsaaoyaIcao vaaTta Asalao tarI vaodnaadayaI nasatao. ekda taumacaa yaaonaImaaga_ {GaDlaa kI, taumacao DaVWTr kapasaacaa lahanasaa baaoLa, ba`Sa Aqavaa r}Md va lavaicak Asalaolao camacyaasaarKao saaQana vaapar}na saaOmyapaNao gaBa_mauKaacaI baajaU KarvaDUna paoSaI kacapa×Ivar (Slide) Gao{]na tapaasaNaIsaazI paazvataIla.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI mah$vaacaI ka Aaho?
kk_raoga ga`sta Aqavaa kk_raogaalaa baLI paDU SakNaa%yaa saMBaavya paoSaIMnaa paUvaa_vasqaotaca AaoLKalao Asataa vaOÒkIya hstaXaopa kolaa jaa{] Saktaao AaiNa Asaa vaOÒkIya hstaXaopa vaoLIca kolaa Asataa gaBa_mauKaacaa kk_raoga pa`aNaGaatak zrta naahI.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI kaoNaI kravaI?
l vaya vaYao_ 18 Aqavaa ivavaaihta Aqavaa yaaOna saMbaMQaalaa saur}vaata kolaolyaa maihlaa.
l jyaa maihlaaMcao ekahUna AiQak vyaWtaIMSaI SaairrIk saMbaMQa AsataIla ASaa maihlaa.
l samaagamaanaMtar yaaonaImaagaa_taUna rWtas~aava haoNaa%yaa maihlaa.
l yaaonaImaagaa_taUna vaarMvaar haoNaara s~aava AsaNaa%yaa maihlaa.
l kuTUMbaata (Aa[_, bahINa, maavaSaI) gaBaa_Saya Aqavaa gaBa_mauKaacaa kk_raoga Asalaolyaa maihlaa.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI koovhapaasaUna kolaI jaavaI?
maihlaa jaovha SaairrIk saMbaMQaaMnaa saur}vaata krtaata Aqavaa tyaaMcao vaya 18 vaYao_ haotao (yaapaOkI jao AaQaI GaDola tao) taovhapaasaUna paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI kolaI jaavaI va vayaacyaa sa$aravyaa vaYaa_paya_Mta saatatyaanao krIta rahavaI. sa$aravyaa vaYaa_naMtar taumacao AaQaIcao caacaNaI Ahvaala samaaQaanakark Asalyaasa tyaapaScaata hI caacaNaI qaaMbaivaNyaasa taumacao DaVWTr saMmataI do{] Saktaata. salaga taIna caacaNaI Ahvaala samaaQaanakark yao
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI kirtaa maI kaya kravao?
caacaNaIpaUvaI_ caaovaIsa taasa SaairrIk saMbaMQa, yaaonaImaagaa_caI svacCtaa (malama, yaaonaImaagaa_taIla gaaoLyaa, pa`saaQanaaMcaa vaapar [tyaadI) TaLavao. yaaonaI maagaa_taUna rWtas~aava haota Asalyaasa hI caacaNaI kolaI jaa{] Sakta naahI.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI caa inakala kaya AsaU Saktaao?
1. saamaanya (Normal
2. AarWtataota vaaZ (Inflammation) – kahI pa`maaNaata jaMtausaMsaga_ Asalyaacao ho inadSa_k Aaho.
3. AsaaQaarNa (Abnormal) – yaacaa Aqa_ taumacyaa gaBa_mauKaacyaa paoSaI kk_raogaga`sta haoNyaacyaa maagaa_var Aahota (Cervical Dysplasia). yaasa {pacaaraMcaI garja Aaho.
4. kk_raoga (Cancerous) - yaacaa Aqa_ taumacyaa gaBa_mauKaacyaa paoSaI kk_raogaga`sta Aahota va taumhala AitaSaya taataDInao {pacaaraMcaI garja Aaho.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI caa inakala naohmaIca AcaUk AsaU Saktaao kaya?
naahI. [tar kuzlyaahI caacaNyaaMpa`maaNaoca yaa caacaNaItahI kahI daoYa Aahota. jar taumacyaa DaVWTraMnaa ho inakala caUkIcao Aahota Asaa saMSaya Aalaa tar tao taumhalaa paunha paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI Aqavaa kaVlpaaoskaopaI (Colposcopy) krNyaacaa sallaa dotaIla.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI caa inakala saamaanya na Aalyaasa maaJyaa pataIlaa Qaaoka AsaU Saktaao kaya?
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI caa inakala saamaanya na yaoNyaacao naomako karNa saaMgaNao jarI AvaGaD Asalao tarI jaMtaUsaMsaga_, saMpa`orkaMcaI kmatartaa, yaaonaImaagaa_ta vaaparlaI jaaNaarI AaOYaQao, gaBa_inaraoQak saaQanao va kk_raoga hI kahI karNao AsaU Saktaata. jar yaapaOkI yaaOnasaMbaMQaIta jaMtaUsaMsaga_ ho karNa Asaola tar ha jaMtaUsaMsaga_ pataIlaa hao{] Saktaao.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI caa inakala saamaanya Aalyaasa maI kaya kravao?
AapaNa DaVWTraMcyaa sallyaapa`maaNao zraivak kalaavaQaInao paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI kr}na Gaota rahavaI. tasaoca jaMtaUsaMsaga_ hao{] nayao yaacaI KabardarI GyaavaI. zraivak kalaavaQaInao paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI kolyaasa yaa tapaasaNaIcaI pairNaamakarktaa jaaNavatao.
ho sadOva laXaata zovaa
sava_ pa`karcyaa kk_raogaaMpaOkI gaBa_mauKaacaa kk_raoga ha savaa_ta jaasta inavaarNa krtaa yaoNyaajaaogaa va bara haoNyaasaarKaa Aaho.
paVpa-ismaAr (Pap-Smear) caacaNaI hI gaBa_mauKaacyaa kk_raoga inavaarNaataIla savaa_ta pa`BaavaI tapaasaNaI Aaho va 90 TWko r}gNaaMmaQyao yaa caacaNaImauLo gaBa_mauKaacyaa kk_raogaacao inavaarNa haotao. hI caacaNaI gaBa_mauKaacyaa kk_raogaapaasaUna sava_Ea`oYz saMrXaNa Aaho.
प्रकरण १९ वे : ऍपेंडिसायटिस
प्रकरण २० वे : गर्भमुखाचा कर्करोग
प्रकरण २१ वे : गर्भाशयाचा कर्करोग
प्रकरण २२ वे : गर्भाशयाचा कर्करोग
प्रकरण २३ वे : बीजांडकोषाचा कर्करोग
प्रकरण २४ वे : ट्युबल लायगेशन
प्रकरण २५ वे : लॅप्रोस्कोपी
प्रकरण २६ वे : मिरेना
मिरेना(Mirena)
मी यापूर्वी कॉईल वापरली आहे आणि ती मला सोयीस्कर वाटली नाही. मिरेना याहून काही निराळी असेल काय?
कॉईल (गर्भाशयांतर्गत उपकरण, जे IUCD या नावाने देखील ओळखले जाते) मध्ये कुठलीही संप्रेरके नसतात आणि तिच्या वापरामुळे काही महिलांना तीव्र किंवा असह्य वेदनादायी मासिक स्त्राव होऊ शकतो. मिरेना, त्यात असलेल्या संप्रेरक संचयामुळे निराळ्या मार्गाने कार्य करते. याबरोबरच, काही अभ्यास पाहण्या असे दर्शवितात की, कॉईलच्या तूलनेत मिरेनाच्या वापराने ओटीपोटातील संसर्गाची जोखीम अतिशय कमी असते.
मी थेट हिस्ट्रेक्टॉमीच (गर्भाशय काढून टाकण्याची शस्त्रक्रिया) का करून घेऊ नये?
हिस्ट्रेक्टॉमी ही नेहमी गृहीत धरले जाते त्याप्रमाणे दरेक वेळी साधी, सरळ व थेट केली जाणारी शस्त्रक्रिया असत नाही. शस्त्रक्रिये दरम्यान तुमचे बीजांडकोष काढावे लागु शकतात अथवा त्यांचा शस्त्रक्रियेमुळे त्यांचा कार्यसंकोच होऊ शकतो. शस्त्रक्रियेच्या वेळी मोठ्या प्रमाणावर रक्तस्त्राव होऊ शकतो, गर्भाशयाजवळील अवयवांना (जसे की मूत्राशय आणि मूत्रनलिका) अपघाताने इजा होऊ शकते, त्याचप्रमाणे Thrombosis (रक्ताची गुठळी होणे) अथवा शस्त्रक्रियेपश्चात जखमेतील संसर्गाची शक्यता असते. तुम्हाला कित्येक आठवड्यांकरिता कामावर जाता येत नाही. या सर्व कारणांमुळे, हिस्ट्रेक्टॉमी हा नेहमीच शेवटचा पर्याय असावा. तुमच्या शस्त्रक्रियेची वाट पाहण्या ऐवजी कुठलीही परिस्थिती असली तरीही त्या काळात तुम्ही मिरेना वापरू शकता. स्त्रियांच्या एका अभ्यास पाहणीतून असे दिसून आले की, हिस्ट्रेक्टॉमीच्या प्रतीक्षेत असलेल्या महिलांपैकी ज्यांनी मिरेना वापरले, त्यापैकी दोन तृतीयांश महिलांनी शस्त्रक्रियेचा निर्णय रद्द केला कारण त्यांना मिरेना उपचारपद्धती समाधानकारक वाटली.
मिरेना काय आहे?
मिरेना हे संप्रेरक संचय असलेले इंग्रजी टी (T) आकाराचे प्लॅस्टीकचे उपकरण आहे. Levonorgestrel (लेव्होनोर्जेस्ट्रेल) या नावाने ओळखले जाणारे हे संप्रेरक मिरेनातून हळूहळू पाझरते आणि पाच वर्षे वापरले जाऊ शकते. मिरेना हे मूळत: दीर्घ मुदतीकरिता वापरले जाऊ शकणारे तात्पुरत्या स्वरूपाचे संततिनियमनाचा प्रकार म्हणून विकसित करण्यात आले होते, परंतू आता ते मासिक पाळीतील तीव्र रक्तस्त्रावावरील (Menorrhagia) उपचार पद्धती म्हणून मोठ्या प्रमाणावर वापरले जात आहे आणि प्रमाणित करण्यात आले आहे.
मिरेनाचा मासिक पाळीवर काय परिणाम होतो?
मिरेना रक्तस्त्रावाची मात्रा आणि कालावधी घटविण्याकरिता अतिशय प्रभावी आहे. मिरेना बसविल्यानंतर सुरुवातीचे तीन महिने तुमच्या मासिक पाळीतील रक्तस्त्राव तीव्र असू शकतो आणि रक्तस्त्राव होत असलेल्या दिवसांची संख्या देखील वाढू शकते, परंतु हा कालावधी उलटून गेल्यावर मात्र मासिक स्त्रावाचे प्रमाण आणि दिवस निश्चितच कमी होत जातात. तीन महिन्यांत ८६ % पर्यंत आणि वर्षभरात ९७ % पर्यंत मासिक स्त्राव घटल्याचे अभ्यास पाहण्या दर्शवितात. एका वर्षानंतर २० % महिलांमध्ये मासिक पाळी पूर्णत: बंद होते. मिरेना बसविल्यानंतर पाळी बंद होणे ही सामान्य बाब आहे व त्याची चिंता करण्याचे कारण नाही. याशिवाय मिरेनामुळे मासिक पाळीतील वेदनादेखील नाहीशा होतात अथवा घटतात.
इतर उपचार पद्धतींच्या तूलनेत मिरेनाचे काय फायदे आहेत?
गंभीर विकार (जसे की फायब्रॉईड्स अथवा गर्भाशयाचा कर्करोग) नसलेल्या महिलांना सुरूवातीला औषधी गोळ्यांचा उपचार दिला जाऊ शकतो. जेव्हा याचा उपयोग होत नाही तेव्हा शस्त्रक्रियेद्वारे केले जाणारे उपचार विचारात घेतले जातात, जसे की - गर्भाशयाचे अस्तर काढून टाकणे (एन्डोमेट्रीअल ऍब्लेशन) अथवा गर्भाशयच काढून टाकणे (हिस्ट्रेक्टॉमी).
औषधी गोळ्या (मेफेनॅमिक ऍसिड, ट्रानेक्सॅमिक ऍसिड किंवा प्रोजेस्टोजेन) केवळ ५०% महिलांमध्ये प्रभावी ठरतात, आणि बहूतेकदा त्यांचे दुष्परिणाम, जसे की - स्तनांमध्ये वेदना, डोकेदुखी, चेहर्यावरील पुटकूळ्या आणि नैराश्य आदींमूळे बंद केल्या जातात. त्याचप्रमाणे अनेक महिलांना गोळ्या आवडत नाहीत अथवा त्या घ्यायच्या विसरतात. मिरेनातून पाझरणारी संप्रेरकाची मात्र अतिशय थोडी असल्याने हे दुष्परिणाम उद्भवण्याची शक्यताही कमीच असते. मिरेना व संप्रेरक गोळ्या (प्रोजेस्टोजेन) यांच्या तौलनिक अभ्यासात मिरेना घेतलेल्या महिलांपैकी ७७% महिलांनी तीन महिन्यानंतरदेखील त्याचा उपयोग चालूच ठेवला, तर तुलनेत औषधी गोळ्या घेतलेल्या महिलांपैकी केवळ २२% महिलांनी गोळ्या चालू ठेवणे पसंत केले.
गोळ्यांपेक्षा मिरेनाचे वेगळेपण म्हणजे मिरेना प्रभावी संततीनियमन देखील साधते. (अगदी शस्त्रक्रियेद्वारे केल्या जाणार्या संतती नियमनाइतके प्रभावी). विशेषकरून तीव्र मासिक स्त्रावास प्रवृत्त असलेल्या, पण दीर्घ मुदतीचे संततीनियमनदेखील हवे आहे अशा चाळीशीतील महिलांना हे अतिशय सोयीचे आहे. जोवर फायब्रॉइड्स गर्भाशयाच्या आतील बाजूवर परिणाम करीत नाहीत तोवर तुम्ही फायब्रॉइड्स असताना देखील मिरेना वापरू शकता.
शस्त्रक्रियेतील उपचारांमध्ये धोके असतात आणि त्याकरिता सार्वदेहिक भूल द्यावी लागू शकते. मिरेना हा एक प्रभावी आणि सुरक्षित पर्याय आहे.
यात काही तोटे आहेत काय?
सुरूवातीचे तीन महिने मासिक स्त्राव बराच तीव्र राहू शकतो अथवा वाढूही शकतो. मिरेना बसविणे किंचित त्रासदायक ठरू शकते, परंतु प्रत्यक्ष बसविण्याच्या कामाला एक मिनीटापेक्षाही कमी कालावधी लागतो. तुम्हाला तोवर मुले झाली नसल्यास अधिक त्रास जाणवू शकतो. मिरेना बसविल्यावर थोडे तास स्नायूत पेटका जाणविणे चालू राहू शकते.
सर्वच महिलांना मिरेना अनुरूप ठरेल अशी खात्री देता येत नाही. काही महिला त्यांच्या मासिक पाळीतील स्त्रावाची तीव्रता कमी न झाल्यास अथवा इतर दुष्परिणामांमुळे मिरेनाचा वापर बंद करू शकतात. दुष्परिणामांमध्ये डोकेदुखी, स्तन दुखणे आणि पुटकुळ्या यांचा समावेश होतो. सामान्यत: हे दुष्परिणाम काही महिन्यांत नाहीसे होतात.
प्रकरण २७ वे : एच पी वी
१७-१८ वर्षे वयाच्या युवतींना एचपीवी लसीकरणाविषयी मार्गदर्शन (HPV Vaccination)
गर्भमुखाचा कर्करोग
गर्भमुखाचा कर्करोग गर्भाशयाच्या प्रवेशद्वारावर परिणाम करतो. हा कर्करोग ह्यूमन पॅपिलोमा व्हायरस (HPV) मूळे होतो. गर्भमुखाचा कर्करोग अतिशय गंभीर असू शकतो आणि त्यामूळे दरवर्षी एकट्या इंग्लंडमध्ये सुमारे एक हजार महिला मृत्यूमुखी पडतात.
एचपीवी म्हणजे काय? आणि तो कसा पसरतो?
एचपीवीचे १०० हूनही अधिक प्रकार आहेत परंतू त्यापैकी फक्त १३ च कर्करोगास कारणीभूत ठरतात. इतर केवळ जननेंद्रियाची त्वचा जाड होण्यासारख्या विकारांना कारणीभूत ठरतात अथवा निरूपद्रवी असतात. हा विषाणू इतक्या मोठ्या प्रमाणावर व सर्वत्र आढळणारा आहे की एखाद्या व्यक्तीशी लैंगिक संबंध आल्यास त्याची तुम्हाला सहज लागण होऊ शकते. तो इतक्या जास्त प्रमाणात सर्वत्र आढळत असल्यानेच जवळपास अर्ध्या लोकसंख्येला त्याची लागण त्यांच्या संपूर्ण आयुष्यात एकदा तरी होतेच. अर्थात बहूतेकदा हा विषाणू कर्करोगास कारणीभूत ठरत नाही कारण तो आपल्या शरीराच्या रोगप्रतिकारक यंत्रणेकडून मारला जातो. पण असे नेहमीच घडत नाही आणि म्हणूनच लस महत्त्वाची ठरते.
एचपीवी लस (HPV Vaccine)
तुम्हाला देण्यात येणारी लस सर्वाधिक घटनांमध्ये (७०% हूनही अधिक) गर्भमुखाच्या कर्करोगास कारणीभूत ठरणार्या १६ व १८ या दोन प्रकारच्या विषाणूंपासून संरक्षण देते. ही लस सर्वच प्रकारच्या गर्भमुखाच्या कर्करोगांपासून संरक्षण देत नसल्यामूळे तुम्ही काही काळानंतर (वय वर्षे २५ हून अधिक) गर्भमुख परीक्षण चाचणी करून घेणे अत्यावश्यक ठरते.
लसीकरण करून घेण्याची प्रक्रिया
अत्युत्तम संरक्षण मिळविण्याकरिता तुम्ही सहा महिन्यांत तीन इंजेक्शन्स घेणे गरजेचे आहे. तुम्ही तीनही लस घेणे महत्त्वाचे आहे. परिचारिका तुम्हाला दंडाच्या वरच्या भागावर लस टोचतील.
लसीकरणाबाबत तुमच्या महाविद्यालयाकडून तुम्हाला कळविण्यात येईल.
लशीचे दुष्परिणाम
लसीकरणाचे अतिशय सौम्य दुष्परिणाम जाणवतात, जसे की - दंडात टोचल्यासारखे होणे आणि वेदना जे लवकरच नाहीसे होतात. इंग्लंड आणि इतर युरोपिअन देशांनी ठरवून दिलेल्या कठोर मानकांचे ही लस पालन करते.
फारच क्वचित, काहींना इंजेक्शन नंतर लगेच विरोधी प्रतिक्रिया जाणवते, जसे की - शरीराच्या काही भागावर अथवा संपूर्ण शरीरावर पुरळ उठणे अथवा खाज येणे. यावर कसा इलाज करावा हे परिचारिकेला ठाऊक असते. ह्या कारणामूळे एचपीवी अथवा इतर रोगांविरुद्ध इंजेक्शन घेणे टाळू नये.
याहूनही अगदी क्वचित, काहींमध्ये लसीकरणानंतर लगेचच अतिशय गंभीर प्रतिक्रिया जाणवते ज्यामुळे त्यांना श्वास घेणे अवघड ठरते अथवा त्यांची शुद्धदेखील हरपते. यास अति संवेदनक्षम प्रतिक्रिया (anaphylactic reaction) असेही म्हणतात. ही अगदीच क्वचित जाणवते. यावर कसा उपचार करावा याबद्दल परिचारिका प्रशिक्षित असतात. सामान्यत: उपचारानंतर काही तासात रूग्ण पूर्णत: बरे होतात.
अनुमती देणे
लसीकरण करण्याचा निर्णय तुम्ही स्वत:च घेऊ शकता परंतू तत्पुर्वी तुम्ही तुमच्या पालकांशी याबाबत चर्चा करू शकता. डॉक्टर अथवा परिचारिका तुम्हाला पूर्वनियोजित वेळेनुसार एचपीवी लसीबद्दल माहिती देतील व तुम्हांस याबाबत काही प्रश्न असल्यास त्यांचीही उत्तरे देऊ शकतील.
लैंगिक आरोग्य आणि स्वास्थ्य
तुम्ही लैंगिकदृष्ट्या सक्रिय झाला असाल, तर तुम्हाला यापूर्वीच एचपीवीचा संसर्ग झाला असण्याची शक्यता आहे. अर्थात, तरीदेखील तुम्ही गर्भमुखाच्या कर्करोगाला कारणीभूत ठरणार्या दोन विषाणूंपासून बचावाकरिता लस घ्यायलाच हवी.
एचपीवी लस तुम्हाला लैंगिक संबंधातून पसरणार्या इतर रोगांपासुन वाचवू शकत नाही आणि तुम्हाला गरोदर होण्यापासून रोखू शकत नाही. तुम्हाला अधिक माहिती हवी असल्यास डॉक्टर अथवा परिचारिकेशी चर्चा करा. तुम्ही गरोदर असल्यास एचपीवी लस घेऊ नये. तुम्ही गरोदर आहात असे तुम्हाला वाटत असेल तर तुमच्या डॉक्टर अथवा परिचारिकेशी याबाबत बोला.
प्रकरण २८ वे : कॉल्पोस्कोपी
कॉल्पोस्कोपी (Colposcopy)
कॉल्पोस्कोपी तपासणी कोणत्या महिलांनी करून घ्यावी?
· वय ३० वर्षांहून जास्त असेल
· अंगावरून पांढरे पाणी जात असल्यास
· कमी वयात बाळंतपण झाल्यास
· पाळीत जास्त रक्तस्त्राव होत असल्यास
· संभोगानंतर रक्तमिश्रीत पाणी जात असल्यास
· पाळी बंद झाल्यावर पुन्हा रक्तस्त्राव सुरू झाल्यास
· गर्भनिरोधक गोळ्या जास्त दिवस घेतलेल्या असतील तर
· घरात यापूर्वी कोणी कर्करोगाचा रूग्ण असेल तर
· वैद्यकीय दृष्ट्या शंकास्पद व्रण
· स्मिअर चाचणीचा असाधारण अहवाल
· विकाराचे निदान झाल्यावर जखमेची तीव्रता मोजण्याकरिता
· सीआयएन १ व सीआयएन २ / ३ चे निदान व उपचारानंतर
· किरणोत्सार उपचारानंतर
· गर्भाशयाच्या डीईएस ला सामोरे गेलेल्या महिलांची तपासणी करण्यासाठी
· योनीमार्ग व बाह्य जननेंद्रियाची तपासणी करण्यासाठी
· कॉल्पोस्कोपी निर्देशित लेसर / क्रायोथेरपी उपचार घेतलेल्या रूग्ण
· एच पी वी बाधित रूग्ण
डॉक्टरांनी मला कॉल्पोस्कोपी करण्यास सांगितले आहे. ही चाचणी करून घेणे मला आवश्यक का आहे?
डॉक्टरांनी तुम्हाला ही चाचणी करण्यास सांगितले आहे कारण तुम्ही यापूर्वी केलेल्या गर्भमुख कर्करोग चाचणीत असाधारण पेशींचे अस्तित्त्व दिसून येत आहे. अजून एक शक्यता अशीही असू शकते की तुम्ही यापूर्वी केलेल्या चाचणीतून (ठाम निष्कर्ष काढण्याइतके) पुरेसे निकाल हाती आले नसतील.
असाधारण निकाल मिळणे ही काही फारशी अपवादात्मक बाब नव्हे - ५ टक्के चाचण्यांमध्ये असे घडते. असाधारण निकाल म्हणजे सामान्यत: गर्भाशयाच्या मुखावर लहानसे बदल सापडणे. हे असाधारण बदल dyskaryosis म्हणून ओळखले जातात आणि भविष्यात विकसित होण्याची शक्यता असलेल्या गर्भमुखाच्या कर्करोगाबद्दल धोक्याची पूर्वसूचना देण्याचे कार्य करतात.
याकरिता तुम्हाला करावी लागणारी तपासणी म्हणजे कॉल्पोस्कोपी (Colposcopy). ही एक साधी, चटकन करता येण्याजोगी, सहसा वेदनारहीत आणि चाचणी करणार्या डॉक्टरांना तुमच्यावर उपचार करावयाचे किंवा कसे हे ठरविण्यास उपयुक्त अशी चाचणी आहे.
काही स्त्रियांमध्ये गर्भाशयाच्या मुखातील बदल आपोआपच नाहीसे होतात. इतर महिलांना साध्या बाह्य रूग्ण विभागातील उपचारांची गरज पडते जे तत्त्वत: १००% प्रभावी आहेत.
जरी पॅप स्मिअर तपासणी प्रमाण पद्धती मानली जात असली तरी ती हा विकार शोधण्यास पूर्णत: अचूक नाही. पॅप स्मिअर चाचणीचा चूकीचा नकारात्मक निकाल १.५% पासून ते अगदी ८०% इतका उच्च असू शकतो. गर्भाशय मुखाच्या अवघड जागांवरील नमुना तपासणी न घेण्यात येणे किंवा त्याच्या प्रयोगशाळेतील तपासणीच्या वेळी जास्त प्रमाणात रक्ताची उपस्थिती असल्याने चूक होणे या कारणांनी चूकीचा नकारात्मक निकाल हाती येतो.
त्याचप्रमाणे रूग्णाकडून तपासणीपूर्वी केला गेलेला लैंगिक समागम अथवा योनीमार्गाची फवारा वापरून केली गेलेली स्वच्छता चूकीच्या नकारात्मक निकालांमध्ये अजूनच भर घालत असतात.
कॉल्पोस्कोपी म्हणजे काय?
कॉल्पोस्कोपी ही एक साधी चाचणी आहे जी डॉक्टरांना तुमच्या गर्भाशय मुखावरील अनियमिततेचा प्रकार आणि क्षेत्र पाहू देते. त्याचप्रमाणे ह्या चाचणीमुळे तुमच्यावर उपचार करायचे किंवा नाही हे देखील डॉक्टरांना ठरविता येते.
याकरिता वापरले जाणारे उपकरण कॉल्पोस्कोप (Colposcope) या नावाने ओळखले जाते जे वास्तविक एक मोठे भिंग असते ज्यामुळे डॉक्टर तुमच्या गर्भाशय मुखावरील बदल जास्त जवळून पाहू शकतात. हे तुमच्या शरीरात प्रवेश करीत नाही. बहुसंख्य महिलांकरिता ही एक वेदनारहित चाचणी असते, पण काहींना ती किंचित त्रासदायक जाणवू शकते.
कॉल्पोस्कोपी गरोदरपणातही अतिशय सुरक्षितरीत्या केली जाऊ शकते आणि ती तुमच्या बाळंतपणावर अथवा भविष्यात गरोदर राहण्याच्या क्षमतेवर कुठलाही परिणाम करीत नाही. अर्थात, उपचार मात्र सामान्यत: बाळंतपणानंतरच केले जातात.
कॉल्पोस्कोपी चाचणीपूर्वी मी काय करायला हवे?
तुम्ही तुमचे नातेवाईक अथवा सोबती यांना रूग्णालयात घेऊन येऊ शकता. तुमची इच्छा असेल तर ते तपासणी दरम्यान तुमच्या बरोबर थांबु शकतात.
तुम्हाला मासिक पाळी चालु असेल तर शक्यतो अशा वेळी ही चाचणी टाळली जाते.
प्रत्यक्ष तपासणीस फक्त १५ मिनीटेच लागतात, परंतू संपूर्ण भेटीदरम्यान एक तास जाऊ शकतो.
काही महिलांमध्ये तपासणीनंतर किंचित स्त्राव जाणवू शकतो. याकरिता तुम्ही सोबत एखादा सोबत एखादा सॅनिटरी नॅपकीन बाळगू शकता.
कॉल्पोस्कोपी चाचणीपूर्वी काय होईल?
प्रथम डॉक्टर तुम्हाला काही प्रश्न विचारतील. हे प्रश्न तुमची मासिक पाळी, तुम्ही वापरत असलेल्या गर्भनिरोधकाचा प्रकार, भूतकाळातील तुमचे आजार आणि तुमच्यावर झालेल्या शस्त्रक्रिया इत्यादींबाबत असतील.
कॉल्पोस्कोपी चाचणी दरम्यान नेमके काय होईल?
परिचारिका तुम्हाला विशिष्ट प्रकारच्या आसनावर बसायला मदत करतील. तुमचे पाय आरामात ठेवण्याकरिता ह्या आसनाला आधार असतील.
आसनावर तुम्ही जेव्हा आरामात पडून असाल तेव्हा डॉक्टर सौम्यपणे तुमच्या योनीमार्गात परावर्तक सोडतील. कदाचित अजून एक वेळ परीक्षण करावे लागेल. यानंतर डॉक्टर तुमच्या गर्भाशयाच्या प्रवेशद्वाराची कॉल्पोस्कोपने पाहणी करतील. कॉल्पोस्कोप हा एक विशिष्ट प्रकारचा सूक्ष्मदर्शक असतो.
हे उपकरण थोडेसे विचित्र भासू शकेल पण ते केवळ एक प्रकाश उगम जोडलेले मोठे भिंग असते. ते स्टॅंडवर ठेवलेल्या मोठ्या दुर्बिणीसारखे दिसते. ते शरीरात प्रवेश करीत नाही अथवा शरीराला स्पर्शही करीत नाही.
यानंतर डॉक्टर तुमच्या गर्भाशयाच्या प्रवेशद्वारावर काही द्रव पदार्थ सोडतील ज्यामुळे असाधारण पेशी ठळकपणे दिसतील व ओळखता येऊ शकतील. असाधारण पेशी पांढर्या दिसतील. जर काही असाधारण भाग आढळला तर तुमच्या गर्भाशय प्रवेशद्वाराच्या पृष्ठभागाची बायॉप्सी (नमुना पेशी) घेतली जाईल. बायॉप्सी ही साधारण टाचणीच्या माथ्याइतक्या आकाराची असेल. तुम्हाला थोडेसे टोचल्यासारखे वाटेल पण त्यामुळे फारशी वेदना होणार नाही.
यानंतर डॉक्टर तुम्हाला काय झाले आहे आणि (असल्यास) कुठल्या उपचारांची गरज आहे हे सांगु शकतील. पण सामान्यत:, विशेषकरून जर तुमची बायॉप्सी घेतली गेली असेल, तर तपासणीनंतर तत्काळ तुम्हाला निश्चित निदान सांगितले जाऊ शकणार नाही. बायॉप्सीचे परिणाम कळण्यास एक ते दोन आठवडे लागतील.
तपासणीनंतर लगेचच तुम्ही तुमच्या दैनंदिन कार्यास सुरूवात करू शकाल. जर तुमची बायॉप्सी घेतली गेली असेल तर पुढचे काही दिवस रक्ताच्या ठिपक्यांनी युक्त सौम्य स्त्राव होईल. ही सामान्य बाब असून आपोआपच बंद होईल. अर्थात, तरीही बायॉप्सीची जागा पुर्णपणे बरी होण्याकरिता पुढचे पाच दिवस समागम टाळणे सर्वात चांगले.
कॉल्पोस्कोपी चाचणीत काय दिसून येईल?
गर्भाशयाच्या प्रवेशद्वारावरील असाधारण क्षेत्राची तीव्रता आणि प्रकार कॉल्पोस्कोपी चाचणीद्वारे निश्चित होईल. तुम्हाला उपचारांची गरज आहे का? आणि असल्यास कोणत्या प्रकारच्या? हे या चाचणीच्या निकालांवरून स्पष्ट होईल.
बायॉप्सीचे निकाल तो भाग किती प्रमाणात असाधारण आहे हे दर्शवतील. तसेच याद्वारे पुढील उपचारांची दिशा ठरविले जातील. बायॉप्सीने निश्चित केलेल्या पेशी बदलाचा उल्लेख करण्याकरिता वापरली जाणारी संज्ञा म्हणजे सर्व्हायकल इंट्रा-इपिथेलिकल निओप्लाझिआ (Cervical Intra-epithelial Neoplasia), जी सामान्यपणे CIN अशी ओळखली जाते.
बदलांच्या विविध अवस्थांमधील भेद ठळकपणे अधोरेखित करण्याकरिता किती पेशी बाधित झाल्या आहेत यावरून डॉक्टरांनी १ पासून ३ पर्यंत मापनपद्धती विकसित केली आहे.
CIN1 म्हणजे बाधित क्षेत्रातील केवळ एक तृतीयांश (१/३) पेशी असाधारण आहेत. त्या पूर्ववत होण्यासाठी तशाच सोडल्या जातील अथवा त्यांच्यावर उपचारही केले जाऊ शकतात, हे डॉक्टरांच्या मतावर अवलंबून आहे.
CIN2 म्हणजे बाधित क्षेत्रातील दोन तृतीयांश (२/३) पेशी असाधारण आहेत. सामान्यत: या पेशी पूर्ववत होण्याकरिता उपचारांची गरज असते.
CIN3 म्हणजे बाधित क्षेत्रातील सर्वच पेशी असाधारण आहेत. य पेशी पूर्ववत होण्याकरिता उपचारांची आवश्यकता असतेच.
कर्करोगात विकसित झालेले पेशी बदल बायॉप्सीद्वारे फारच क्वचित दर्शविले जातात. गर्भमुखाच्या कर्करोगावरील इलाजाकरिता शस्त्रक्रिया आणि इतर मोठ्या प्रमाणावरील उपचारांची गरज असते.
मला उपचारांची आवश्यकता असेल तर?
काही कॉल्पोस्कोपी केंद्रांवर तुमच्या पहिल्या भेटीतच उपचार केले जातात. इतर काही केंद्रांवर तुमच्या पुढील भेटीत उपचार केले जातात. उपचार बहुधा दुसर्या कॉल्पोस्कोपीत केले जातात आणि ही प्रक्रिया बरीचशी तुमच्या सुरूवातीच्या तपासणीसारखीच असते.
CIN चा इलाज करण्याच्या सारख्याच प्रभावी असलेल्या अनेक उपचार पद्धती आहेत. निरोगी ऊतींना कमीत कमी हानी पोचवित, CIN ने प्रभावित सर्वच पेशी नष्ट करणे हा या सर्वच उपचार पद्धतींचा हेतू असतो. केंद्रावर असलेल्या सुविधा, कॉल्पोस्कोपी करत असलेल्या डॉक्टरांचे मत आणि तुमची त्यावेळची शरीराची अवस्था या घटकांचा विचार करून उपचारांची निवड केली जाते.
तुमच्या बहुतांश विकारांकरिता तुम्हाला बाह्यरूग्ण विभागातच उपचार दिले जातील आणि त्यामुळे तुम्हाला रूग्णालयात वास्तव्य करण्याची गरज पडणार नाही. हे उपचार जवळपास १०० % यशस्वी आहेत आणि CIN पुन्हा उद्भवण्याची शक्यता फारच कमी असते.
उपचारांनंतर मी काय करावे?
कॉल्पोस्कोपी नंतर तुमच्यावर उपचार केले गेले असतील तर त्यापुढील दोन ते चार आठवडे तुम्हाला रक्ताच्या ठिपक्यांनी युक्त असा स्त्राव होईल. या कालावधीत आणि तुमची मासिक पाळी असेल तेव्हा तुम्ही कापसाचे टॅम्पन (tampon) वापरण्याऐवजी सॅनिटरी टॉवेल्स वापरले पाहिजेत. शरीराच्या अवघड हालचाली व त्याचप्रमाणे लैंगिक संबंध टाळावेत. या खबरदारीच्या उपायांमुळे गर्भाशयाचे मुख लवकर बरे होते. CIN वरील उपचारांमुळे तुमच्या प्रजोत्पादन क्षमतेवर अथवा गर्भपाताचा धोका असण्यावर कुठलाही परिणाम होत नाही.
मला पुन्हा तपासणीची आवश्यकता आहे का?
होय. तुमच्या गर्भाशयाचे मुख निरोगी असल्याची खात्री करून घेण्या करिता तुम्ही पुन्हा ४ ते ६ महिन्यांत तपासणी (कॉल्पीस्कोपी) करायलाच हवी.
कर्सिनोमा इन सिटू (Carcinoma-in-situ) म्हणजे काय?
कर्सिनोमा इन सिटू (CIS) ही गर्भाशय मुखाच्या पृष्ठभागावरील पेशींना बाधित करणारी तीव्र जखम (व्रण) होय. अर्थात तरीही, CIS म्हणजे वास्तविक कर्करोग नव्हे. पण, जर यावर वेळीच उपचार केले गेले नाहीत तर हे कर्करोगात विकसित होण्याचा संभव असतो. जर तुम्हाला कर्सिनोमा इन सिटू असेल तर पुढील उपचारांकरिता तुमची स्त्रीरोगतज्ज्ञांकडून तपासणी केली जाईल.
डायप्लाझिया (Dyplasia) म्हणजे नेमके काय?
गर्भाशय मुखाच्या पृष्ठभागावरील सामान्य पेशींची जागा बाधित पेशींनी व्यापली जाते या स्थितीचे वर्णन करण्याकरित डायप्लाझिया किंवा CIN हे शब्द वापरले जातात. ही कर्करोगाची स्थिती नव्हे परंतु, दुर्लक्ष केल्यास, हे कर्करोगात परावर्तित होण्याचा संभव असतो.
संभाव्य उपचार :
· इलेक्ट्रो-डायथर्मी, यात वीजप्रवाहाद्वारे उष्णता निर्माण करून बाधित पेशी नष्ट केल्या जातात.
· लेसर उपचार, यात प्रखर प्रकाश किरणांचा झोत सोडून बाधित पेशी नष्ट केल्या जातात.
· क्रायोसर्जरी, यात बाधित क्षेत्र नष्ट करण्याकरिता गोठविण्याच्या तंत्राचा वापर केला जातो.
· कोन बायॉप्सी, यात गर्भाशय मुखातील शंकूच्या आकाराचा बाधित पेशींचा भाग काढून टाकला जातो. ही प्रक्रिया निदानाची खात्री करून घेण्यास सहाय्य करेल व त्याच वेळी बाधित ऊती काढून टाकेल.
· डायथर्मी लुप एक्सिजन (LEEP अथवा LLETZ) ज्यात तारेच्या वेटोळ्यातून वीजप्रवाह सोडला जातो आणि त्याद्वारे बाधित भाग काढून टाकला जातो.
बहुतेकदा शस्त्रक्रिया विभागात किंवा डॉक्टरांच्या कक्षातच केले जातात. काही उपचार सार्वदेहिक भूल देऊन केले जातात आणि इतर काही स्थानिक भूल देऊन केले जातात, याचाच अर्थ अशा उपचारांच्या वेळी तुम्ही जाग्या असाल.
पुढील दिवसापासून तुमची दैनंदिन कामे करण्याइतपत तुम्हाला बरे वाटेल. तुम्ही अनुभवत असलेली टोचल्या सारखी अथवा पाळी सारखी वेदना एखादे सौम्यसे वेदनाशामक औषध घेऊन शमविता येईल. उपचार झालेला भाग पुढील काही आठवड्यांमध्ये बरा होत असल्याने, तुमच्या योनीमार्गातून काहीसा गुलाबी स्त्राव वाहण्याची शक्यता आहे. बरे होण्याची प्रक्रिया चालु असल्याने पुढील चार आठवड्यांपर्यंत लैंगिक समागम टाळायला हवा.
जर कर्करोगाच्या अधिक गंभीर स्थितीचे निदान झाले, तर तुमच्या डॉक्टरांकडून इतर इलाज सुचविले जातील. यात शस्त्रक्रिया अथवा रेडिओथेरपी अथवा या दोन्हींचाही समावेश असू शकतो. शक्य तितक्या लवकर उपचार केल्यास बहुतांश महिला पुर्णपणे रोगमुक्त होतात.
पुनर्तपासणी:
ईलाज परिणामकारक झाले असून बरे होण्याची प्रक्रिया सुरू झाली आहे ह्याची खात्री करून घेण्याकरिता तुमचे डॉक्टर तुम्हाला पुन्हा पुढील कॉल्पोस्कोपी तपासणीस यायला सांगु शकतात. तुमची तब्येत सुधारते आहे ह्याची निश्चिती करून घेण्याकरिता आणि तुमच्यात आत्मविश्वासाची जाणीव येण्याकरिता ह्या भेटी अत्यंत महत्त्वाच्या असतात तेव्हा त्यांच्याकडे दुर्लक्ष करू नका. नेहमीप्रमाणे केवळ दोन वर्षांऐवजी तुम्हाला सतत पॅप स्मिअर तपासणी करण्याचा सल्ला दिला जाऊ शकतो.
क्रायोसर्जरी म्हणजे काय? ती केव्हा करतात?
क्रायोसर्जरी ही एक अशी प्रक्रिया आहे की ज्यात शरीराच्या बाधित ऊती (व्रण) अतिथंड तापमानाला आणून नष्ट केल्या जातात. क्रायोसर्जरीचा वापर काही त्वचाविकार जसे की डाग (सौंदर्यचिकित्सक कारणांसाठी), मूळव्याध, चामखीळ आणि काही प्रकारचे त्वचा कर्करोग यांवर उपचार करण्याकरिता होतो.
विषाणूंमुळे जननेंद्रियांवरील त्वचेवर झालेल्या गाठीसारखे बदल व स्त्रियांच्या गर्भाशय मुखाच्या पृष्ठभागावर होणारे कर्करोगपूर्व बदल यावर उपचार करण्यासाठी देखील क्रायोसर्जरीचा वापर होतो. या कर्करोगपूर्व विकृती सहसा पॅप स्मिअर तपासणीत सापडतात. (या व्रणांना डायप्लाझिया किंवा सर्व्हायकल इंट्राएपिथेलिअल निओप्लाझिआ अर्थात CIN असेही म्हणतात.)
क्रायोसर्जरी करिता मी पूर्वतयारी कशी करावी? या प्रक्रिये दरम्यान काय घडेल?
शक्यतो तुम्हाला क्रायोसर्जरी करिता कुठलीच पूर्वतयारी करावी लागणार नाही. ही एक साधी प्रक्रिया आहे आणि ती अतिशय थोड्या वेळात तुमच्या डॉक्टरांच्या कक्षात केली जाईल.
तुमचे डॉक्टर बाधित क्षेत्राचा इलाज करण्याकरिता प्रोबचा (टोक असलेले नळी सारखे लांब आकाराचे बोथट हत्यार) वापर करतील. अतिशय थंड वायू, सहसा नायट्रस ऑक्साईड, प्रोबद्वारे सोडला जाईल. या वायूमुळे प्रोबचे टोक अतिशय थंड होईल.
डॉक्टर प्रोबचे टोक बाधित क्षेत्रावर ठेवतील. गर्भाशय मुखावर इलाज चालु असताना बहुधा तुम्हाला थंड संवेदना जाणवणार नाही. बहुतांश स्त्रिया ही प्रक्रिया चांगल्या प्रकारे सहन करतात व कुठलीही अस्वस्थता न जाणवता घरी जाऊ शकतात.
तुमचे डॉक्टर गर्भाशय मुखावर प्रोबचे टोक किती वेळ ठेवतात हे व्रणाचा आकार व प्रकार आणि वापरला जाणारा वायू यांवर अवलंबून आहे. जननेंद्रियांवरील गाठींसारख्या काही बाधित ऊतींवर ही पद्धत सर्वोत्तम काम करते जर ऊतींना जलद गतीने गोठविले, काही मिनीटे पुन्हा वितळू दिले आणि त्यानंतर पुन्हा गोठविले.
क्रायोसर्जरी वेदनादायी आहे का? तिला किती वेळ लागतो?
सहसा नाही. तिच्यामुळे किंचित टोचल्यासारखे जाणवू शकते. प्रसंगी डोके हलके झाल्यासारखी आणि सुजल्यासारखी तात्पुरती जाणीव होऊ शकते.
या प्रक्रियेला तपासणी कक्षात १० ते १५ मिनीटे लागतात.
ही पुन्हा करावी लागते काय?
होय. १० ते २० टक्के घटनांमध्ये पेशीबदल चालुच राहिला तर दुसरी क्रायोसर्जरी करावी लागते.
क्रायोसर्जरी नंतर काय परिणाम होतात?
२ ते ६ आठवड्यांकरिता तुमच्या योनीमार्गातून पाण्यासारखा पातळ स्त्राव जात राहील. हा काहीसा रक्तमिश्रीतही असू शकेल. तुम्हाला सुरूवातीचे काही आठवडे सॅनिटरी नॅपकीन्स वापरावे लागतील. अर्थात क्रायोसर्जरीमुळे तुमच्या मासिक पाळीच्या चक्रावर कुठलाही परिणाम होणार नाही अथवा तुम्हाला वंध्यत्व ही येणार नाही. गर्भाशय मुख पूर्णपणे बरे होण्यास जवळपास तीन महिने लागतील.
कामकाजावर काही निर्बंध येतील का?
तुम्ही तुमची नेहमीची कामे करू शकता; अर्थात, तुम्ही निदान अतिशय पातळ स्त्राव होत असल्याच्या कालावधी दरम्यान दोन आठवडे तरी लैंगिक समागम व योनीमार्गाच्या सफाईकरिता फवारा वापरणे टाळावे. गर्भाशय मुख बरे होण्याची प्रक्रिया चालु असते. या जागेवर चुरचुर टाळली पाहिजे, अन्यथा रक्तस्त्राव होऊ शकतो.
या प्रक्रियेनंतर काय होईल?
चामखीळासारख्या त्वचेच्या बाधित क्षेत्राच्या जागी, लहानसा फोड येईल. हा फोड पुढे खपलीत परावर्तित होईल. तुमचे डॉक्टर तुम्हाला जखमेची काळजी कशी घ्यावी ते सांगतील.
सहसा या प्रक्रियेनंतर कुठलीही गुंतागुंत निर्माण होत नाही. अर्थात, प्रसंगी गर्भाशय मुखावरील क्रायोसर्जरी झालेल्या महिलांना शरीरात उष्णतेच्या लहरी अथवा शुद्ध हरपणे या सारखा त्रास होऊ शकतो. क्रायोसर्जरीनंतर तुम्ही किमान दहा मिनीटे तरी डॉक्टरांच्या कक्षात विश्रांती घेतली पाहिजे. काही महिलांना या प्रक्रियेनंतर दहा मिनीटांहून अधिक काळही चक्करल्यासारखे होते. असे क्वचितच घडत असले तरी तुम्ही घरी जाताना सोबतीला कुणाला तरी घेऊन जाणे अतिशय चांगले.
अनेक महिलांना पोटात सौम्यशी टोचल्यासारखी कळ येते. काहींना या प्रक्रियेनंतर योनीमार्गातून पाण्यासारखा स्त्राव जात राहतो.
काही बाधित ऊतींवर एकापेक्षा जास्त वेळा उपचार करण्याची गरज पडते. तुमचे डॉक्टर तुम्हाला सांगतील की किती वेळा तुम्हाला पुनर्तपासणी अथवा पुनरोपचाराकरिता यावे लागेल. तुमची बरे होण्याची प्रक्रिया तपासण्याकरिता आणि अजूनही काही बाधित ऊती राहिल्या आहेत का हे बघण्याकरिता तुम्ही नियमित भेट घ्यायला हवी.
पॅप स्मिअर चाचणीच्या असाधारण निकालामुळे जर तुम्ही क्रायोसर्जरी केली असेल तर तुमचे डॉक्टर तुम्हाला पुढची पॅप स्मिअर चाचणी केव्हा करायची आहे हे सांगतील. पुनर्तपासणी बाबत तुमच्या डॉक्टरांनी दिलेल्या सूचनांचे नीट पालन करा.
क्रायोसर्जरी चे फायदे काय?
क्रायोसर्जरी ही इतर उपचारपद्धतींच्या तूलनेत अतिशय परिणामकारक व कमी खर्चाची आहे. ही तुमच्या डॉक्टरांच्या कक्षातदेखील केली जाऊ शकते आणि भूल देण्याचीही आवश्यकता नसते.
क्रायोसर्जरी त काही जोखीम आहे काय?
तुमच्या गर्भाशय मुखाच्या व्रणावर इलाज केला जात असेल तर क्रायोसर्जरी दरम्यान अथवा त्यानंतर तुम्हाला पुढील त्रास होऊ शकतो:- चक्करणे, शरीरात उष्णतेची लाट, पोटात खालच्या बाजूला टोचल्यासारखी कळ.
जर तुमच्या त्वचेच्या व्रणावर इलाज केला जात असेल तुम्हाला पुढील त्रास होऊ शकतो:- उपचार झालेल्या भागावरील रंग जाणे, उपचार झालेल्या भागातील केस व स्वेदग्रंथींचा नाश, किरकोळ जखम.
मी डॉक्टरांशी केव्हा संपर्क करावा?
यापैकी कुठलेही लक्षण दिसत असल्यास -
· उपचार झालेल्या जागेतून रक्तस्राव होत असेल अथवा जखम बरी होत नसेल
· व्रण पुन्हा दिसत असेल
· उपचार झालेल्या ठिकाणी जंतुसंसर्ग झाल्याचे लक्षण दिसत असेल
· गर्भाशय मुखाच्या क्रायोसर्जरी नंतर पोटात टोचत असल्याची वेदना २४ तासांहूनही अधिक काळ राहत असेल
· तुमच्या डॉक्टरांनी सांगितल्यापेक्षाही अधिक काळ योनीमार्गातून घाण वासाचा स्त्राव होत असेल
LEEP म्हणजे काय?
LEEP अर्थात Loop Electrosurgical Excision Procedure ही गर्भाशय मुखाच्या पृष्ठभागावरील ऊतींमध्ये होत असलेल्या पेशींच्या असाधारण वाढीची तपासणी व उपचारांची एक पद्धत आहे. गर्भाशय मुखावरील असाधारण बदलांची पॅप चाचणी व कॉल्पोस्कोपी बायोप्सीद्वारे निश्चिती झाल्यावर LEEP सूचविली जाऊ शकते. LEEP मुळे तुमचे डॉक्टर असाधारण ऊती काढून त्यांची कर्करोगाकरिता तपासणी करू शकतात.
LEEP कशा प्रकारे केली जाते?
LEEP ची सुरूवात बरीचशी ओटीपोटाच्या नियमित तपासणीसारखीच असते. जरी तुम्ही संपूर्ण प्रक्रिये दरम्यान जाग्याच असलात, तरीही तुम्हाला केवळ किंचितशी अस्वस्थता जाणवेल. प्रथम तुम्हाला पाठीवर झोपायला आणि तपासणी टेबलाच्या शेवटच्या टोकाला असलेल्या रिकीबीवर पाय ठेवायला सांगितले जाईल. तुमच्या योनीमार्गावाटे आरसा सोडला जाईल ज्याद्वारे गर्भाशय मुख पाहिले जाऊ शकेल.
असाधारण पेशी दिसण्याकरिता गर्भाशय मुखावर द्रावण सोडले जाईल. त्यानंतर तुमचे डॉक्टर योनी मार्गाच्या मुखाशी कॉल्पोस्कोप ठेवतील. कॉल्पोस्कोप, जो योनीमार्गाच्या बाहेर असेल, गर्भाशय मुखाचे विस्तारित दृश्य दाखवेल.
यानंतर गर्भाशय मुखाला स्थानिक भूल देऊन संवेदना रहित केले जाईल. पातळ तारेचे विद्युतभारित वेटोळे गर्भाशय मुखापर्यंत सोडले जाईल.
जसजसे वेटोळे गर्भाशय मुखाकडे सरकेल, ते पृष्ठभागावरील ऊतींचा पातळ थर कापत, असाधारण पेशींना काढून टाकेल. या ऊतींची नंतर कर्करोगाच्या निदानाकरिता तपासणी होईल. सर्वात शेवटी या जागेवर रक्तस्त्राव होऊ नये याकरिता औषधी मलम लावले जाईल.
या प्रक्रियेस किती वेळ लागेल?
याकरिता साधारण १० ते २० मिनीटे लागतील व उपचारानंतर तुम्ही त्वरीत घरी जाऊ शकाल.
LEEP सुरक्षित आहे काय?
होय. LEEP अतिशय सुरक्षित आहे. गुंतागुंत क्वचितच होते आणि संपूर्ण उपचार प्रक्रिया सार्वदेहिक भूल दिल्याशिवाय होऊ शकते. अर्थात तरीही, जंतुसंसर्ग आणि रक्तस्त्राव यासारख्या जोखमीच्या बाबी आहेत. तुमच्या डॉक्टरांशी याबाबत चर्चा करा.
घरी बरे होत असताना
· प्रक्रिये पश्चात १ ते ३ आठवडे योनीमार्गातून स्त्राव किंवा रक्त ठिबकणे सामान्य बाब आहे. औषधी मलमामुळे प्रक्रियेनंतर लगेच हिरवा-पिवळा स्त्राव निर्माण होईल. योनीमार्गातील तपकीरी-काळसर स्त्राव ही देखील सामान्य बाब आहे.
· प्रक्रियेनंतर चार आठवडे कापसाचे टॅम्पन अथवा इतर काहीही योनीमार्गात सरकवू नका. सॅनिटरी नॅपकीन अथवा पॅड वापरू शकता.
· तुमचे मासिक पाळीचक्र या प्रक्रियेमुळे बाधित होणार नाही.
· प्रक्रियेनंतर ४८ तास कष्टाची कामे टाळा. निदान पुढचा एक आठवडा व्यायाम करू नका. १ ते २ आठवड्यानंतर तुम्ही पुन्हा व्यायाम सुरू करू शकता. नेहमीच्या मासिक स्त्रावाव्यतिरिक्त रक्तस्त्राव होत असल्यास व्यायाम थांबवा. अतिशय जास्त रक्तस्त्राव होत असल्यास तुमची दैनंदिन कामे थांबवून डॉक्टरांशी संपर्क करा.
· ३ ते ४ आठवडे लैंगिक समागम टाळा.
· डोक्यावरून पाणी घेऊन आंघोळ करू शकता.
मी डॉक्टरांशी केव्हा संपर्क करावा?
यापैकी कुठलेही लक्षण दिसत असल्यास -
· तीव्र रक्तस्त्राव (नेहमीच्या मासिक स्त्रावाहून अधिक)
· गाठींसह रक्तस्त्राव
· घाण वासासह योनीमार्गातून स्त्राव
· १००.४ डिग्री फॅरनहाईट हून अधिक ताप
· तीव्र पोटदुखी
प्रकरण २९ वे : मेनोर्हेजिया
तीव्र मासिक रक्तस्त्राव अर्थात मेनोर्हेजिया (Menorrhagia)
करा या सततच्या त्रासापासून मुक्तीची कल्पना ....
तुम्हाला जिथे जायचेय तिथे तुम्ही जाऊ शकता, तुमची नित्याची कामे करू शकता, तुमच्या कुटुंबाकरिता तुमचे सर्वोत्तम योगदान देऊ शकता - प्रत्येक महिन्याच्या प्रत्येक दिवशी - अखेर एकदाच्या तुम्ही तीव्र मासिक स्त्रावापासून मुक्त झाल्याच्या मानसिक समाधानासह.
जर तुम्हाला तीव्र मासिक स्त्राव सहन करावा लागत असेल, तर तुम्ही एकट्याच नाही आहात. वीस टक्क्यांहूनही अधिक महिलांमध्ये ही एक सामान्य बाब आहे. आनंदाची बातमी अशी की तीव्र मासिक स्त्रावावर इलाज उपलब्ध आहे आणि यात तुम्हाला पर्याय देखील आहेत.
तीव्र मासिक स्त्राव म्हणजे काय?
तुम्हाला जर तीव्र मासिक रक्तस्त्राव होत असेल तर तुम्हाला खालीलपैकी एक वा अधिक वेदनादायी लक्षणांचा नक्कीच अनुभव येत असणार.
· सॅनिटरी नॅपकीन आणि टॅम्पन भिजवून टाकणारा आणि अडचणीच्या प्रसंगांना कारणीभूत ठरणारा योनीमार्गातील रक्तस्त्राव
· सात दिवसांहूनही अधिक लांबणारी मासिक पाळी
· मोठ्या रक्ताच्या गुठळ्यांसह होणारा योनीमार्गातील रक्तस्त्राव
· मासिक पाळी दरम्यान थकवा अथवा श्वास घेण्यास त्रास (अति रक्तस्त्रावामुळे जाणवणारे ऍनिमियाचे लक्षण)
तीव्र मासिक स्त्रावाचे कारण काय?
फलित गर्भ धारण करण्यास गर्भाशयाला सक्षम बनविण्या करिता रक्त आणि चिकट श्लेष्मल स्त्रावापासून बनलेले, एन्डोमेट्रिअम या नावाने ओळखले जाणारे, गर्भाशयाचे आतील अस्तर प्रत्येक मासिक चक्रादरम्यान दाट होत असते. जर फलन घडून आले नाही तर बहुतांश अस्तर गळून पडते. याच गळून पडण्यास सामान्य भाषेत मासिक पाळी असे म्हणतात.
अनेक प्रकारच्या वैद्यकिय स्थिती तुमच्या तीव्र मासिक पाळीस अथवा त्याच्या वाढीच्या शक्यतेस कारणीभूत ठरतात. यात खालील बाबींचा समावेश होतो.
· संप्रेरकांचे असंतुलन - इस्ट्रोजेन व प्रोजेस्टेरोन या संप्रेरकांचे असंतुलन हे तीव्र मासिक स्त्रावाचे सर्वात जास्त आढळणारे कारण होय. या संप्रेरकांचे असंतुलन गर्भाशयाचे आतील अस्तर (एन्डोमेट्रिअम) अधिक दाट होण्यास कारणीभूत ठरते, परिणामी मासिक स्त्राव नेहमीपेक्षा अधिक तीव्र होतात.
· फायब्रॉईड्स - गर्भाशयातील सामान्यत: सौम्य (कर्करोगाशी संबंध नसलेली) तंतुमय वाढ तीव्र मासिक पाळीसोबतच वेदना आणि दाबास कारण ठरते.
· पॉलिप्स - गर्भाशयाच्या आतील अस्तरावर होणारी सामान्यत: सौम्य मांसल वाढ.
· गर्भाशयाच्या अस्तराचा कर्करोग (एन्डोमेट्रिअल कॅन्सर)
· गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग (सर्व्हायकल कॅन्सर)
· रक्ताच्या गुठळ्या होण्याचा विकार (ब्लड क्लॉटिंग डिसऑर्डर)
संततिनियमनाकरिता गर्भाशयांतर्गत उपकरण (इंट्रा युटेरिन डिवाईस - आययुडी) वापरत असलेल्या महिलांनाही तीव्र अथवा लांबलेल्या मासिक पाळीचा सामना करावा लागु शकतो.
तीव्र मासिक स्त्रावाचा इलाज कशा प्रकारे केला जातो?
ओटीपोटाची तपासणी ही तीव्र मासिक रक्तस्त्रावाचे कारण शोधण्याची पहिली पायरी आहे. त्याबरोबरच पॅप स्मिअर व रक्त तपासण्या यांचाही मूलभूत कारणे शोधण्यासाठीच्या चाचण्यांमध्ये समावेश होतो. फायब्रॉईड्स सारख्या विकारांना शोधण्याकरिता अल्ट्रासाऊंड (प्रचंड कंपनसंख्या असलेल्या ध्वनिलहरी) चाचणी केली जाते. तुमच्या गर्भाशयाचे अजून सखोल परीक्षण करण्याकरिता एन्डोमेट्रिअल बायॉप्सी (गर्भाशयाच्या आतील अस्तराचा नमुना), डी ऍन्ड सी (डायलेशन ऍन्ड क्युरेटेज अर्थात पिशवी साफ करणे), किंवा हिस्ट्रोस्कोपी (बारीकशा दुर्बिणीतून गर्भाशयाची पाहणी करणे) देखील केली जाऊ शकते.
मला कोणते उपचार उपलब्ध आहेत?
उपचारांची निवड तुमचे तीव्र मासिक पाळीचे कारण आणि इतर घटक जसे की, तुमचे एकूण शरीरस्वास्थ्य आणि गरोदर राहण्या संबंधीच्या तुमच्या योजना यावर अवलंबून असेल.
जर तुमच्या तीव्र मासिक पाळीचे कारण संप्रेरकांचे असंतुलन असेल, तर उपचारांमध्ये खालील पर्यायांचा समावेश होईल:
1. औषधोपचार - बहुतेकदा तीव्र पाळीवर नियंत्रण मिळविण्याच्या प्रयत्नांची पहिली पायरी म्हणून औषधे सूचविली जातात. तोंडावाटे घेतली जाणारी संततिनियमन औषधे किंवा पोजेस्टेरोन या सारखी संप्रेरके दिली जातात.
· शस्त्रक्रियेशिवाय रक्तस्त्राव घटविण्यात प्रभावी ठरू शकतात.
· बहुतेकदा दीर्घ काळ वापर करणे जरूरीचे ठरते आणि डोकेदुखी, स्तनांमध्ये वेदना व वजन वाढणे यासारखे दुष्परिणाम जाणवतात.
2. डायलेशन ऍन्ड क्युरेटेज (डी ऍन्ड सी) अर्थात पिशवी साफ करणे - ही एक अशी प्रक्रिया आहे की ज्यात डॉक्टर गर्भाशयाचे मुख (गर्भाशयाचा खालचा, अरूंद भाग) रूंद करतात (डायलेशन) आणि गर्भाशयाचे आतील अस्तर खरवडून काढतात (क्युरेटेज).
· पुढच्या काही मासिक चक्रांकरिता तीव्र रक्तस्त्राव कमी होऊ शकतो.
· हा इलाज दीर्घ मुदतीसाठीचा उपाय ठरत नाही कारण गर्भाशयाचे आतील अस्तर पुन्हा वाढते.
3. TIsaIAar[_ - {pacaar paÔtaIta gaBaa_Sayaacao Astar kaZUna Taklao jaatao. hI {pacaar paÔtaI ihsToraoskaoipak enDaomaoiT^Ala
· paaLI ektar paUNa_paNao qaaMbatao Aqavaa ba%yaapaOkI saaOmya haotao.
· yaSasvaI TIsaIAar[_ mhNajao taumhI vaaMJa haotaa AaiNa ho paunha rÕ krtaa yaota naahI. yaamauLoca hI ik`yaa jyaa is~ayaaMnaa BaavaI kaLata maula haoNyaacaI [cCa naahI fWta ASaaMkrtaaca yaaogya Aaho.
4. मिरेना - मिरेना हे संप्रेरक संचय असलेले इंग्रजी टी (T) आकाराचे प्लॅस्टीकचे उपकरण आहे. Levonorgestrel (लेव्होनोर्जेस्ट्रेल) या नावाने ओळखले जाणारे हे संप्रेरक मिरेनातून हळूहळू पाझरते आणि पाच वर्षे वापरले जाऊ शकते.
· गोळ्यांपेक्षा मिरेनाचे वेगळेपण म्हणजे मिरेना प्रभावी संततीनियमन देखील साधते. (अगदी शस्त्रक्रियेद्वारे केल्या जाणार्या संतती नियमनाइतके प्रभावी).
· सर्वच महिलांना मिरेना अनुरूप ठरेल अशी खात्री देता येत नाही.
5. युटेरिन बलुन थेरपी (युबीटी) - ही एक अशी प्रक्रिया आहे ज्यात एन्डोमेट्रिअम (गर्भाशयाचे आतील अस्तर) उष्णतेचा वापर करून जाळले जाते. एन्डोमेट्रिअम पुन्हा वाढण्याचे प्रमाण अतिशय थोडे असते आणि तीव्र मासिक रक्तस्त्राव चालु राहण्याची शक्यता अतिशय कमी असते.
· एका बैठकीत होणारी शस्त्रक्रिया
· पाळी एकतर अतिशय सौम्य, सामान्य होते किंवा पूर्णत: थांबते.
· बाह्य रूग्ण विभागात केला जाणारा इलाज - तुम्ही अगदी त्याच दिवशीही घरी परत जाऊ शकता.
· चिरफाड, टाके, व्रण विरहीत
· रूग्णांमध्ये अगदी ५ वर्षांनंतरही गर्भाशय अस्तराच्या कर्करोगाची (एन्डोमेट्रिअल कॅन्सर) नोंद नाही.
6. हिस्ट्रेक्टोमी - ह्यात शस्त्रक्रियेद्वारे गर्भाशय काढून टाकले जाते आणि त्यायोगे तीव्र मासिक स्त्रावापासून कायमची मुक्ती मिळते.
· मोठी शस्त्रक्रिया - स्थानिक अथवा सार्वदेहिक भूल देऊनच करावी लागते.
· दर हजारी एक रूग्ण दगावण्याची शक्यता असते.
· इतर दुष्परिणामांना सामोरे जावे लागू शकते जसे की - आतडे, मुत्राशय किंवा आसपासचे अवयव यांना इजा, मूत्रविसर्जनावरील नियंत्रण सुटणे आणि शस्त्रक्रियेनंतर रक्तस्त्राव.
· रूग्णालयात दीर्घकाळ वास्तव्य करावे लागते.
· शस्त्रक्रियेनंतर पुन्हा पुर्णपणे बरे होण्यास दीर्घ कालावधी लागतो.
· जर अंडाशय देखील काढून टाकण्यात आले असतील तर रजोनिवृत्तीची सुरूवात लगेचच होते.
· काही महिलांना लैंगिक उत्तेजना आणि लैंगिक जाणीव नाहीशी झाल्याचा अनुभव येतो.
· त्वचेत बदल आणि हाडांचे वस्तुमान कमी होणे यात परिणती होऊ शकते.
हिस्ट्रेक्टॉमी करून घेण्यापूर्वी, इतर कमी चिरफाडीच्या उपायांवर तुमच्या डॉक्टरांसोबत चर्चा करा. इतर कमी चिरफाडीचे उपाय करणे अगदीच शक्य नसेल, किंवा इतर उपायांनी तुम्हाला यश मिळाले नसेल तर आणि तरच हिस्ट्रेक्टॉमीचा विचार केला जायला हवा.
युटेरिन बलुन थेरपी म्हणजे काय?
तीव्र मासिक स्त्रावावरील ही इलाजपद्धती अशा महिलांकरिता वापरली जाते ज्यांना भविष्यात अपत्यप्राप्तीची अपेक्षा नाही. ही एक साधी, ३० मिनीटांत केली जाणारी प्रक्रिया आहे ज्यात रूग्णालयातील वास्तव्याची गरज पडत नाही. या प्रक्रियेत गर्भाशयाच्या आतील अस्तरावर उपचार करण्याकरता उष्णतेचा वापर होतो. ही प्रक्रिया तुमच्या डॉक्टरांकडून स्थानिक भूल देऊन केली जाऊ शकते आणि त्याकरिता कुठल्याही चिरफाडीची गरज पडत नाही.
युटेरिन बलुन थेरपी विविध टप्प्यांवर कशी कार्य करते?
1. एका बारीकशा नळीला जोडलेला एक मऊ, लवचिक फुगा सुरूवातीला योनीमार्गातून आणि गर्भाशय मुखातून सोडला जातो, आणि त्यानंतर अलगदपणे गर्भाशयात ठेवला जातो. चिरफाडीची गरज नसते.
2. फुग्यात द्रव सोडून फुगा गर्भाशयाच्या आकारमानाएवढा व तेवढाच आकार धारण करेल इतका फुगविला जातो.
3. गर्भाशयाच्या आतील अस्तरावर ईलाज चालु असताना द्रव तापविले जाते आणि आठ मिनीटांकरिता गर्भाशयात फिरविले जाते.
4. जेव्हा उपचार पूर्ण होतात तेव्हा फुग्यातून सर्व द्रव बाहेर काढून घेतले जाते आणि फुगाही काढून टाकला जातो. गर्भाशयात काहीच राहत नाही. उपचार झालेले गर्भाशयाचे अस्तर पुढील ७ ते १० दिवसांत पाळीतील स्त्रावाप्रमाणे बाहेर टाकले जाते.
युटेरिन बलुन थेरपी मी करून घ्यावी काय?
युबीटी ही तुमच्यावरील उपचारांकरिता चांगली निवड असू शकते जर डॉक्टरांनी तुमच्या गर्भाशयाचे निदान पुढीलप्रमाणे केले असेल. जसे की, तुमच्या तीव्र रक्तस्त्रावास कारणीभूत ठरणारे फायब्रॉईड्स अथवा सौम्य गाठी, जर तुमच्या पॅप स्मिअर आणि बायॉप्सी (गर्भाशयाच्या आतील ऊतींचा नमुना) चाचण्या देखील सामान्य असतील आणि अजून तुम्हाला रजोनिवृत्ती आली नसेल परंतू भविष्यात अपत्यप्राप्तीची अपेक्षा नसेल.
ही उपचारपद्धती गर्भाशयाचा कर्करोग अथवा कर्करोग पूर्व परिस्थितीवर ईलाज करण्यासाठी नाही.
युटेरिन बलुन थेरपी कडून मी कुठल्या परिणामांची अपेक्षा धरावी?
अभ्यास पाहण्या दर्शवितात की तीव्र मासिक पाळीकरिता युबीटी ही सुरक्षित आणि प्रभावी उपचार पद्धती आहे. ५ वर्षांच्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की युबीटीने उपचार केलेल्या महिलांपैकी ९६% महिलांमध्ये रक्तस्त्राव सामान्य प्रमाणात अथवा त्याहून कमी नोंदविला गेला आहे.
उपचारादरम्यान मला काय जाणवेल?
उपचारादरम्यान आणि त्यानंतर पेटक्यांसारखी वेदना कमी व्हावी याकरिता तुमचे डॉक्टर तुम्हाला उपचार सुरू करण्यापूर्वी औषध देतील, अर्थात तरीही तुम्हाला काहीशी वेदना जाणवेल. तुम्हाला शांत राहण्यास साहाय्य व्हावे याकरिता तुम्हाला सौम्यसे उपशामक दिले जाऊ शकेल, आणि तुमचे डॉक्टर तुमचे गर्भाशय मुख बधिर करण्याकरिता स्थानिक उपशामक देतील. द्रव फुग्यातून फिरत असताना तुम्हाला उष्णतेची कोणतीही जाणीव होणार नाही. स्थानिक भूलीखालीच उपचार केले जाऊ शकतील.
उपचारानंतर मला काय जाणवेल?
तुम्हाला पाळीप्रमाणेच पेटके जाणवतील. तुम्हाला गरज असल्यास उष्णतादाह कमी करणारी वेदनाशामके डॉक्टर तुम्हाला देतील. तुम्ही त्याच दिवशी घरी जाऊन विश्रांती घेऊ शकाल.
मी लैंगिक दृष्ट्या पुन्हा केव्हा सक्रिय होऊ शकते?
तुमच्या उपचारोत्तर पहिल्या तपासणीनंतर (७ ते १४ दिवस) तुम्ही लैंगिक दृष्ट्या पुन्हा सक्रिय होऊ शकता. युबीटी उपचारांमुळे तुमच्या लैंगिक जीवनाचा दर्जा बाधित होणार नाही.
मी माझ्या दैनंदिन कामकाजाला पुन्हा केव्हा सुरूवात करू शकते?
बहुसंख्य महिला त्यांच्या रोजच्या घरगुती आणि कार्यालयीन जबाबदार्या उपचारानंतर लगेच दुसर्या दिवसापासून सांभाळु शकतात. तुम्हाला कदाचित योनीवाटे गुलाबी, पातळ स्त्राव उपचारानंतर दोन आठवड्यांपर्यंत होत राहील, जो की बरे होण्याच्या प्रक्रियेचा एक सामान्य भाग आहे. कदाचित, उपचारानंतरच्या तुमच्या पुढील काही मासिक पाळ्यांमध्ये तीव्र रक्तस्त्राव होतच राहील, पण त्यानंतर त्यात सुधारणा व्हायला सुरूवात होईल.
युबीटी उपचारानंतर मला अपत्यप्राप्ती होईल काय?
जर तुम्ही भविष्यात गर्भधारणा होऊ देण्याचा विचार करत असाल तर तुम्ही युबीटी उपचारांचा वापर करू नये. युबीटी उपचारानंतरची गर्भधारणा तुम्हाला आणि तुमच्या अपत्याला धोकादायक ठरू शकते कारण गर्भाशयाचे आतील अस्तर काढण्यात आलेले आहे. त्यामुळे युबीटी उपचारानंतर तुम्ही सतत आणि योग्य रीतीने प्रभावी गर्भ निरोधक वापरणे अतिशय महत्त्वाचे आहे.
युबीटीच्या परिणामांमुळे महिला समाधानी आहेत काय?
निश्चितच त्या आहेत. ताज्या पाहणी अभ्यासानुसार, युबीटी उपचारानंतर पाच वर्षे उलटून गेलेल्या महिलांचे सर्वेक्षण केले असता, ९३ % महिलांनी नमूद केले आहे की त्या युबीटी च्या परिणामांमुळे अजुनही आनंदी आहेत. युबीटी उपचारांच्या सिद्ध झालेल्या नोंदी आहेत आणि ५ वर्षांचे यश आहे आणि ते जगभरात २,५०,००० हूनही अधिक महिलांवर इलाज करण्याकरिता वापरले गेले आहेत.
तुम्हाला तीव्र मासिक पाळीचा त्रास आहे का? हे जाणून घेण्याकरिता स्वत:ला खालील प्रश्न विचारा
1. तुम्हाला मासिक पाळी असेल तेव्हा घरातील सामान्य कामे करणे अशक्य होते काय? : होय / नाही
2. तुम्ही वापरत असलेले टॅम्पन अथवा सॅनीटरी नॅपकीन तात्काळ भिजतात का आणि सतत बदलावे लागतात का? : होय / नाही
3. तुम्हाला नेहमीच गाठींसह अतिरक्तस्त्रावाचा अनुभव येतो का? : होय/नाही
4. गर्भनिरोधक गोळ्यांचा वापर चालु असतानाही तुम्हाला तीव्र मासिक रक्तस्त्राव होतो का? : होय / नाही
5. तुमच्या मासिक पाळी दरम्यान तुम्हाला अतिशय थकवा अथवा अशक्तपणा जाणवतो का? : होय / नाही
6. तुमच्या पाळीमुळे तुमचे कामकाज बुडत आहे काय? : होय / नाही
7. पाळीदरम्यान बरे वाटावे म्हणून घरीच थांबण्याकडे तुमचा कल असतो का? :
होय / नाही
होय / नाही
8. तयारी असावी म्हणून, तुम्ही मोठ्या प्रमाणात महिलांची साधने किंवा अगदी बदलण्याकरिता अतिरिक्त कपडेही जवळ बाळगता का? : होय / नाही
वरीलपैकी अगदी थोड्या प्रश्नांनाही तुमची उत्तरे “होय” असतील तर तुमच्या डॉक्टरांशी याबद्दल चर्चा करा. डॉक्टरांना भेटायला जाताना सोबत ही प्रश्नोत्तरे देखील बाळगा.
